Recensie: Adolphe Burdet, Peter Bulsing

De hagiografie, oftewel de biografie van een heilige, ken ik vooral uit het domein van het rijke Roomse leven (hoewel steile Calvinisten zich op hun manier ook regelmatig uitleven in dit genre). Gelukkig brengen ook andere geledingen in de samenlevingen hun hagiografieën uit, alleen heet het het heiligenboek daar ‘gewoon’ een biografie. Het boekje Adolphe Burdet is een voorbeeld van een biografie, de auteur spreekt op zijn website liever van een ‘biografische schets’ van een markant figuur die leefde in de eerste helft van de twintigste eeuw. Hij had een passie voor de ornithologie en natuurfotografie, maar zijn betekenis voor de natuur in Nederland reikte nog véél verder.

Eerlijk is eerlijk: van Adolphe Burdet had ik tot voor kort nooit gehoord. Geen idee wie de man was. Al lezend in de biografische schets ontdekte ik echter dat de statuur van deze onbekende natuurliefhebber niet onderschat mag worden. Hij was bevriend met de bekende Jac. P. Thijsse, trok met hem op en werkte nauw met hem samen. Schreef Thijsse een boek, dan verzorgde Burdet de foto’s. Maar ook op het gebied van natuurbescherming versterkten de twee mannen elkaar. De oprichting van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten kwam tot stand door het noeste bestuurswerk van Jac. P. Thijsse én door de steun, zeker in financiële zin, van de familie Burdet. En die financiële steun zal zeker aanzienlijk zijn geweest, want de familie Burdet was zeer vermogend. Later trad ook Burdet toe tot het bestuur van de Vereniging en ijverde hij met Thijsse voor het verwezenlijken van de Vogelwet in 1912. En twee jaar later streed Burdet met succes tegen de vogeljacht in Nederlands-Indië, vooral gericht op de bescherming van paradijsvogelsoorten. Ook wordt hij beschouwd als één van de pioniers die de Vogelbescherming hebben opgericht. Alleen daarom al verdient deze man meer dan een biografische schets!

Adolphe Burdet behoorde niet alleen tot de pioniers onder de natuurbeschermers in ons land (en dat terwijl hij een Zwitser was), hij was ook pionier op het gebied van vogelfotografie en filmen van gevederde dieren. Hij verkocht foto’s, gaf lezingen (in het buitenland), nam deel aan tentoonstellingen, bracht fotokaarten uit en veel meer en dat alles om de kennis over vogels te verspreiden. Burdet en Thijsse gaven zelfs samen vogelkalenders uit tussen 1923 en 1927. Als marketeer heb ik groot respect voor de diversiteit aan producten die Burdet (al dan niet in samenwerking met Thijsse en anderen) wist te ontwikkelen.

Grappig vind ik het verhaal over het koekoeksjong. Kennelijk nam men begin twintigste eeuw aan dat het de vrouwtjeskoekoek was die de eieren uit het nest van de gastouders werkte. Burdet ontdekte met zijn camera dat het echter het pasgeboren koekoeksjong was die de eieren eruit werkte. ‘Bedrog’, riep één of andere hooghartige Fransman en dat stimuleerde Burdet om een filmcamera te kopen om het opvallende gedrag van het koekoeksjong te filmen. Het duurde vier jaar voordat de opnames van een nest met koekoeksjong vertoond werden. De trotse Fransman schitterende door afwezigheid bij de opzienbarende première. Ook als vogelfilmer legde Burdet een grote ijver aan de dag. Van de 150 inheemse broedvogels die in die tijd bekend waren, heeft hij er ruim 110 op film vastgelegd. Meest filmde hij in de Kennemerduinen en op Texel. Hij produceerde zelfs een bioscoopfilm; de zaal met een capaciteit voor 900 personen was compleet uitverkocht. Dat is toch schitterend!

Na de Tweede Wereldoorlog dreigde veel werk van Burdet verloren te gaan. Gelukkig bleek begin van de 21e eeuw dat er nog werk bewaard was gebleven. Die nalatenschap is nu te vinden in het Nederlands Fotomuseum en de Stichting voor Beeld en Geluid in Hilversum. Ook het Rijksmuseum en de Heimans en Thijsse Stichting hebben werk van zijn hand in hun collecties opgenomen.

Het moet een zeer markant figuur zijn geweest, deze Adolphe Burdet. Zie de Zwitser naast zijn vrouw en Jac. P. Thijsse staan met zijn karakteristieke witte baard. Ondanks zijn vermogende status hield de man van soberheid en eenvoud in alle dingen, zo vertelde zijn zoon René op de begrafenis op 5 augustus 1940. Alleen zijn vriend Jac. P. Thijsse werd het daarom toegestaan zijn vriend openlijk te gedenken. Ik lees in de korte toespraak dat we zelfs een reservaat op Texel aan Burdet te danken hebben.

Een warme biografische schets over een bijzondere Zwitser die van groot belang was voor de natuurbescherming in Nederland… Met liefde geschreven en vormgegeven, compleet met vele foto’s van de grootmeester zelf.

Adolphe Burdet / Peter Bulsing / KNNV Uitgeverij / als paperback

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!