Over Shinrin-Yoku: waarom we de natuur in moeten om te ‘bosbaden’

Facebook Tweet

Met Japan heb ik eerlijk gezegd niet veel. De Japanse cultuur is mij even vreemd als de Mexicaanse. En toch was het tijdens de meivakantie een en al Japan dat tot me kwam. Allereerst in de vorm van de literaire roman De samoerai van Shusaku Endo, alom beschouwd als een van de grootste naoorlogse schrijvers in Japan. En toen las in zowel Psychologie Magazine als in Flow (favoriet bij vrouw en dochter) een artikel over shinrin-yoku, het Japanse woord voor ‘bosbaden’. Wie aan shinrin-yoku doet, die gaat de natuur in om lichamelijk en geestelijk te helen. Dat is natuurlijk heel interessant. Over bomen las is al een aantal verrassende boeken, nu dus de ontdekking dat bomen je kunnen helpen gezond en gelukkig te worden (of te blijven, denk ik er gemakshalve bij).

In Filosofisch Veldwerk van Florentijn van Rootselaar las ik al over de ‘versnelling van de wereld’. Het leven wordt steeds gejaagder en stress is de gezondheidsepidemie van de 21^e eeuw. Nu is dat in de Japanse cultuur helemaal extreem met zijn veeleisende arbeidsethos en merkwaardige gewoonten. Daar werken mensen zich soms letterlijk dood. En als een regelmatig bezoek aan bos of park je kan helpen bij het nodige herstel, waarom ook niet? Dr. Qing Li, immunoloog van beroep, deed onderzoek naar de relatie tussen bosbaden en welbevinden, en wat bleek: bosbaden helpt echt.

Het draait allemaal om het gebruik van de zintuigen. Wie naar buiten gaat de natuur in, gebruikt alle vijf de zintuigen optimaal: zien, horen, ruiken, proeven en voelen. En aangezien daardoor de stress van het werk uit lijf en geest verdwijnt, werkt shinrin-yoku (tijdelijk) herstel in de hand. Regelmatig je vijf zintuigen onderdompelen in de natuur lijkt dus een must. Niet alleen in Japan, maar ook in onze westerse wereld waar de versnelling van het leven allang heeft toegeslagen. Hoe je vijf zintuigen daaraan meewerken? Je leest het hier:

Beter horen. Dit staat allereerst voor het niet meer hoeven horen van het lawaai van de dag. Geen motoren, geen mobiele telefoons, geen geluiden vanwege techniek. Ben je zover dan gaan je zintuigen open voor andere geluiden, die van de natuur. Vogelgeluiden bijvoorbeeld, of het ruisen van boombladeren. Een zoemende hommel of een vallende tak. Het lawaai in je hoofd neem af en je concentratie neemt toe. Want wat hoorde je daar verderop in het bos nu? Vluchtte daar een ree weg, of een eekhoorn?
Beter zien. De gemiddelde westerling kijkt per dag urenlang naar een van de hoogontwikkelde schermen op ons bureau of in onze broekzak. Onderzoek van psychologen heeft aangetoond dat de kleuren blauw en groen van de natuur als het meest rustgevend worden ervaren. Ze verlagen het stressniveau. We worden rustig. Komt bij dat de overweldigende schoonheid van de natuur een gevoel van vreugde en verbondenheid oplevert. Althans, volgens psychologen die er onderzoek naar deden.
Beter ruiken. Geuren beïnvloeden ons diepgaand. De geur van bomen blijkt heelmakend te zijn vanwege de natuurlijke chemicaliën die bomen afscheiden (phytonciden genoemd). Deze stoffen hebben een heilzame uitwerking op ons immuunsysteem. Diep ademhalen dus in het bos. Want een goed immuunsysteem betekent ook: minder stress en meer balans.
Beter voelen. We kennen allemaal de zogenaamde blote-voetenpaden. Letterlijk in contact komen met de aarde en het bos door middel van de voetzool. Ook dit schijnt een enorme mentale oppepper op te leveren.
Beter proeven. Eerlijk gezegd ben ik wel een voorstander van beter proeven, maar niet van de gedachte die hier achter zit. In Japan is het een gewoonte om te oogsten uit de natuur. Of we dat in Nederland moeten willen. Zo veel mensen, zo weinig natuur. Binnen de kortste keren grazen we de weinige natuur ook nog eens kaal. Maar de gedachte achter dit ‘beter proeven’ is: on contact komen met voedsel uit de natuur. Voedsel van het zogenaamde terroir. En dat kan natuurlijk ook door bij lokale en duurzame ondernemers te kopen. Maar proeven kun je ook door diep adem te halen en de bijzonder rijke boslucht te proeven.

Als ik dit zo schrijf, proef ik het typische Japanse nog niet helemaal in mijn tekst. Dat shinrin-yoku is natuurlijk een omvangrijker filosofie dan deze vijf punten. Het staat voor meer. In elk geval is de schrijver Qing Li een verbreider van de goede boodschap dat we meer de natuur in moeten, en dan vooral het bos in. Als immunoloog onderzoekt hij de relatie tussen natuur en gezondheid. Dat wekt bij dan weer meer vertrouwen. Ik hecht toch wel aan een zekere wetenschappelijke onderbouwing. Als shinrin-yoku slechts beperkt zou blijven tot een of andere spirituele toestand, dan zou het bij mij eerder vervreemdend werken. Ik bedoel: dan hebben we in onze eigen westerse tradities toch ook vast bronnen om onszelf weer te ontdekken en om te herstellen van de maalstroom van het drukke leven? Denk alleen al aan de monastieke tradities waar rust en stilte een prominente rol spelen.

De wetenschappelijke onderbouwing komt trouwens ook uit andere hoek. De universiteit van Michigan deed onderzoek en wel bleek? Proefpersonen onthielden 20% meer na een boswandeling dan na een wandeling door een drukke straat. En er zijn meer onderzoeken die aantonen dat een wandeling in de natuur je prestaties verbetert.

Bosbaden of een bezoek aan de natuur helpt, dat weet ik ook uit eigen ervaring. Maar ik zwalk dan ook zo ongeveer mijn hele leven lang al door de natuur. Voel ik dat ik ontspanning nodig heb, dan is een natuurbad inderdaad mijn medicijn. Zo zat ik jaren geleden, ik werkte toen nog voor een bank, avonden achter elkaar in De Rammegors, een prachtig natuurgebied in Zeeland. Waar tegen de schemering de waterral tevoorschijn kwam en waar ik allerlei soorten vogels hoorde. Moederziel alleen in een natuurgebied met de vogels. En in de schemering sjokte ik als herboren terug naar de auto. Ik kan het je dus aanbevelen.