‘Boeren verzamelen met tractoren in een natuurgebied bij Winterwijk.’ ‘Boze boeren kappen uit frustratie 100 oude bomen én hangen houten koe op aan trekker.’ ‘Het protest van Drentse boeren tegen stikstofplannen in Den Haag is zondagmiddag voortgezet op het Dwingelderveld bij Spier. De agrariërs, veelal actief voor Farmers Defence Force, trokken met oogstmachines het natuurgebied in.’ Hoe heeft het zover kunnen komen en hoe krijgen we de geest weer in de fles?

Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! Bekijk de Top 10 >> label

Niet de meerderheid

Lees je enkel alleen dit soort koppen en artikelen, dan zou je denken dat boer en natuur niet samen gaan, maar dat is gelukkig niet waar. Ik ken verschillende boeren die jaren geleden al overgestapt zijn op biologisch en op natuur-inclusieve landbouw. En dat waren niet de kleinsten kan ik je verzekeren. Ook kom ik op de sociale media boeren tegen die met natuurorganisaties onderzoek doen naar verbetering van de biodiversiteit in en rond hun weilanden. Ik vermoed dat voor verreweg het grootste deel van de boeren geldt dat ze wel degelijk het pad van de duurzaamheid in willen slaan. Ik hoop dat overheden en boerenorganisaties hen kunnen en willen helpen die slag te maken. De boeren die nu als een groep ontevreden Vandalen natuurgebieden inrijden of eeuwenoude knotwilgen verruïneren, is weliswaar luidruchtig, maar is niet de meerderheid. Waarbij ik hoop dat dit geen wensdroom is.

Een giftige potpourri

Dat je als boer ongelukkig wordt van de kabinetsplannen, dat begrijp ik wel. Vernieuwen is zo eenvoudig niet en stuit vrijwel altijd op weerstanden van allerlei aard. We staan op het punt dat in de geschiedenis van onze landbouw een wissel omgaat. Ik meen zelfs dat dit een wissel is in de huishouding van de staat der Nederlanden. De ecologische grenzen hebben we op allerlei vlak enorm overschreden, en dat geldt niet alleen voor de boeren. Het geldt voor overheden, burgers en bedrijfsleven in het algemeen, inclusief de boeren (ook Schiphol om maar eens ‘iets’ te noemen). Over een aantal jaar zal blijken dat de stikstofplannen van het kabinet een eerste tastbaar plan was in een reeks die de schade aan natuur, milieu en klimaat moet inperken. Maar ik ben ook bang dat het intimiderende en schadelijke gedrag van de demonstrerende boeren een signaal is van hoe de Nederlandse bevolking zal reageren op elke volgende stap die onze ecologische footprint moet verkleinen. Want het kielzog van de ontevreden boeren zuigt allerhande ontevreden volk aan alsmede een leger aan kwaadaardige trollen op Twitter en andere online platforms. Met een giftige potpourri van haat jegens politiek, vreemdelingen, ‘het grote kapitaal’, links, wetenschappers en zogenaamde deugmensen tot gevolg. En dat onder aanvoering van allerhande populistische en (extreem)-rechtse partijen die er alle belang bij hebben om het politieke midden uit elkaar te scheuren en daarmee het redelijke midden van onze samenleving.

Zou een integraal plan de oplossing zijn geweest?

Ik vraag me al tijden af waar mijn analyse moet beginnen. Mijn nieuwste gedachte is dat het kabinet haar plannen beter had moeten communiceren. Had ze het stikstofplan niet beter kunnen presenteren als onderdeel van een groter plan? Er meteen de problematiek van Schiphol en de industrie bij moeten nemen? En zelfs de problematiek van het tekort aan huizen en het feit dat allerhande projecten stil liggen vanwege het stikstofoverschot? Een integraal plan, een totaalplan zogezegd. Had dat voorkomen dat de boeren hun trekkers snelwegen en natuurgebieden op zouden rijden? Ik moet erkennen dat ik vrees van niet.

Een analyse die begint bij de bedrijfsvoering van boeren

Moet ik mijn analyse dan beginnen bij de bedrijfsvoering van de boeren? Die gericht is op massaproductie? Gericht op concurrentie op kostprijs? Wie in staat is de laagste kostprijs te realiseren, die wint de concurrentiestrijd. Die houdt nog net voldoende marge over om winstgevend te boeren. De kleinere boeren die niet meekunnen in de schaalvergroting leggen het loodje en dat is dan ook massaal gebeurd in de afgelopen decennia. Overigens onder aanvoering van overheden, banken, kennisinstituten en zo nog een paar gremia. Om trouwens maar niet te spreken over ons consumenten die het liefst zo goedkoop mogelijk voedsel op de borden willen toveren. In dat licht is het onbegrijpelijk dat de boeren nu zo als Vandalen door het land razen. Onderzoek maar eens hoeveel boeren Nederland telde in de jaren zestig van de vorige eeuw. En hoe rap dat aantal is gekelderd. Heb ik daar in de bijna vijftig jaar dat ik nu leef ooit een boer over horen klagen? Laat staan dat deze enorme kaalslag op het platteland boeren gedwongen heeft tot demonstreren en intimideren?

Onvoldoende onderscheidend vermogen

Maar lieve intensieve boeren, als marketeer voor een uitgeverij kijk ik toch met zorg naar jullie businessmodel. Waar de koe ook gemolken wordt, van Vlissingen tot Groningen, van Maastricht tot Den Helder, het is overal en altijd koeienmelk dat uit de uiers vloeit. Hooguit dat het gehalte aan eiwit wat varieert, maar dat is het dan ook wel. Zelfs de smaak is eender, want overal vreet de koe hetzelfde Engels raaisgras. Nergens een mengeling van kruiden die de melk zijn diepe smaak geeft die je nog in de Alpenlanden proeft. Geen enkele intensieve koeienboer die zich van de ander onderscheidt wat productontwikkeling betreft.

Wie duwt jou nu van de markt?

Deze gerichtheid op massa heeft gerichtheid op minimalisatie van de kosten tot gevolg. Met als gevolg de welbekende weilanden vol turbogras zonder grutto’s en andere biodiversiteit, de pesticiden die niet alleen jullie boeren bedreigen (Parkinson is naar het schijnt een beroepsziekte), inklinking van de bodem, CO2-uitstoot, droogte, vervuiling van oppervlaktewater en grondwater en misschien nog wel een paar andere zaken die op termijn gaan leiden tot Egyptische plagen. Met als gevolg dat jullie boeren elkaars belangrijkste concurrenten zijn. Misschien reed tijdens de trekker-optocht naar Stroe je buurman achter je, op de snelweg. Je buurman die bezig is met de aanschaf van nog meer koeien, een nog grotere melkrobot en nog meer turbograsland. Je buurman die daarmee zijn kostprijs met twee of drie cent weet te verlagen en waaraan jij niet kunt tippen. Wie duwt jou nu van de markt, denk je?

Massaproductie versus unieke producten

Als marketeer bij een boekenuitgeverij kijk ik daar met verwonderde ogen naar. Elke week promoot ik nieuwe boeken. Hoogst unieke producten waar auteurs soms jarenlang aan hebben geschreven en geschaafd. Al is het het zoveelste boek in een bepaald genre, het is toch uniek. En dus onderscheidend. En dus zijn geld altijd waard. Hoewel: niet elk boek wordt een succes. Er flopt er ook wel eens één. Maar dat is het risico van het vak. En zet aan tot innovatie in de productontwikkeling, marktbewerking, marketing en andere bedrijfscompetenties. Geen ratrace naar de laagste prijs, nee, een altijd durende marathon naar het mooiste, het best renderende product. Is het in de economie niet zo dat wie zich met hoogwaardige, unieke producten van mede-aanbieders weet te onderscheiden, daar ook meestal een hogere prijs voor kan beuren?

Massaproductie versus unieke producten. Concurreren op kostprijs versus concurreren op basis van uniciteit en toegevoegde waarde.

Het doet me met enige weemoed terugdenken aan een vriend die ik al te lange tijd niet heb gezien, maar die jaren geleden hoog opgaf van het vlees van het Wagyu-rund. Ik vond dat toen overigens een beetje overdreven, moet ik toevoegen, maar toch. In het licht van het heden een prima voorbeeld en herkenbaar voor de verstokte vleesliefhebbers onder u. Hoe je ook denkt over het eten van vlees, dat Wagyu-gebeuren is een tak van de landbouwsport die wel uitgaat van toegevoegde waarde en uniciteit. Die runderen worden merkwaardig genoeg zelfs gemasseerd om het beste vlees te krijgen. Het doet me tevens denken aan een boer die jaren geleden – voor de troepen uit – overstapte op biologisch én op geiten. Zeker toentertijd zéér uniek en ik had zo’n initiatief zeker niet verwacht in het conservatieve deel van Nederland waar zijn aloude boerenbedrijf gevestigd is.

Overgeleverd aan de grillen van de markt

En is het andersom toch ook niet zo dat aanbieders van niet-onderscheidende producten overgeleverd zijn aan de grillen van de markt? Aan de grillen van inkopers en consumenten die gericht zijn op een zo laag mogelijke prijs vooral? En dat in dit segment morele grenzen al te vaak worden overschreden? In de kledingindustrie kennen we de kinderhandjes. In de veehouderij is het nu ook duidelijk: allerlei ecologische grenzen zijn by far overschreden.

Nederlandse veehouders (want laten we wel zijn, daar zit ’em de stikstofpijn vooral), waarin onderscheidt uw product zich van de rest van de koeienboeren op deze wereld? Volgens mij in niets, en is dat niet uw werkelijke tragiek? Het is als met de textielindustrie en al die andere maakindustrie die het in ons land ooit moest hebben van goedkope massaproductie. Deze industrieën verdwenen als God uit Jorwert en doken als een duveltje uit een doosje op in China en contreien, waar goedkope arbeidskrachten nog wel te porren en te dwingen zijn om massaproducten in elkaar te flansen. De slaven van het westen en van de wereld die anders helemaal geen werk en inkomen zouden hebben gehad, zo sussen wij westerlingen onze gewetens. Ze zijn ook zo anders hé, die mensen daar in het verre oosten. En ze hebben zulke andere opvattingen over leven en werken, toch?

Nee, dan onze boeren, vooral jullie, veehouders! Jullie sloven je uit van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat met jullie dieren en als ik de uitkomsten van onderzoeken in een krant als Trouw (vast te links in uw ogen, maar toch met ruime en inhoudelijke aandacht voor het wel en wee in uw sector) moet geloven, dan behoort uw inkomen beslist niet tot het hoogste van ons land. Banken, coöperaties, supermarkten en ik weet niet wie nog meer, knijpen u nog altijd uit. Bent u in dit opzicht werkelijk zo heel veel anders dan de Twentse textielarbeiders van weleer? Of de arbeiders in verre Aziatische landen?

Kom in opstand tegen uw businessmodel

Kom in opstand tegen uw businessmodel! Kies voor een bedrijfsvoering die gericht is op innovatie en toegevoegde waarde. Probeer producten te ontwikkelen die uniek zijn. Uniek in ons land en uniek op de wereld. Zo uniek, dat u er een hogere prijs voor kunt vragen.

En als dat dan ook nog eens kan op duurzame, lees: natuur-inclusieve, wijze, dan ben u geen slaaf meer. Maar dan ben u een koning! Okay, ik geef toe, dat is te veel van het goeie. Een koning, daar hebben we er tenslotte ook maar eentje van nodig in ons kikkerland.

Dan bent u weer een herenboer. Een boer waar je als land trots op kunt zijn.

Een boer die trots kan zijn.

Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. Bekijk het aanbod >> label