Alarmerend nieuws op een behoorlijk aantal voorpagina’s van kranten deze week: insecten verdwijnen in sneltreinvaart uit Europa. Dat de populaties terug liepen, daar gingen wetenschappers wel van uit. Maar dat het zo snel gaat, dat hadden ze echt niet verwacht. En dat niet in één land, in Nederland bijvoorbeeld, waar de natuurwaarden sowieso enorm onder druk staan, maar in alle landen in Europa. In de afgelopen decennia is de hoeveel insecten met maar liefst 75% afgenomen.
Deze uitkomst is gebaseerd op jarenlang en systematisch onderzoek op 63 plekken in Duitsland. Vrijwilligers vingen in 63 Duitse natuurgebieden insecten in vallen. En wogen hun opbrengst. Op alle plekken werd een enorme teruggang geconstateerd. En dat betekent ook dat vogels die insecten eten eveneens achteruit gaan. Denk aan veldleeuwerik, boerenzwaluw, ringmus en de patrijs. Maar ook de achteruitgang van weidevogels wordt mede toegeschreven aan het enorme gebrek aan insecten.
Alle vliegen insecten
De achteruitgang is te zien bij alle soorten vliegende insecten. Of het nu bijen zijn of vlinders, hommels of zweefvliegen, de populaties zijn allemaal gedecimeerd. En dat is dubbel schadelijk. In de eerste plaats voor de insecten zelf. En in de tweede plaats voor alle dieren die insecten hebben als voedsel. Want insecten zijn de hoeksteen van de natuur, aldus Frank Berendse, auteur van het pamflet Wilde apen (moet je zeker lezen).
Oorzaken
De oorzaken zijn divers, maar als de belangrijkste oorzaak wordt genoemd: pesticiden, oftewel bestrijdingsmiddelen die landbouwers gebruiken. Niet alleen landbouwers trouwens. Ook in de bebouwde kom wordt heel wat afgespoten. Ga er maar van uit dat elk buxusplantje dat je mooi glanzend in blad ziet staan, bespoten is. Want anders hadden de rupsen van de buxusmot de planten allang kaalgevreten. Maar veel erger is natuurlijk dat ons voedsel wordt geteeld door het gebruik van enorme hoeveelheden gif.
Mondiaal probleem
Dat het probleem ondertussen ook mondiaal is, lijkt ontdekte ik pas. Niet zo heel lang geleden sprak ik iemand die op een distributiecentrum in de Rotterdamse haven werkt. Men distribueert daar naar alle landen in de wereld. En het te distribueren product? Gif. Allemaal gif. ‘En,’ zei hij er veelbetekend bij, ‘het is booming business.’ De gifindustrie is een miljardenbusiness en is er op gericht de landbouwsector en agrariërs afhankelijk te maken van de inzet van gif. Overal ter wereld. Het kwalijke is dat ook onze politici, landelijk en Europees, behoorlijk worden beïnvloed door lobbyisten namens de gifmengers. Gif verbieden door wetgeving? Zo lang mogelijk tegenwerken en tegenhouden, is hun devies. En de dames en heren politici laten hun oren er nog naar hangen ook.
Landbouwgif in ijs van Ben & Jerry’s
Maar weinig mensen beseffen dat wie gif spuit, ook gif zal eten. Daar zijn ze bij Unilever ook achtergekomen. Laatst kwam groots in het nieuws dat in de ijsjes van het befaamde merk Ben & Jerry’s het beruchte bestrijdingsmiddel RoundUp gevonden werd. Dat RoundUp is een berucht goedje dat de meest sterke onkruiden de baas is. Maar wat denk je. Zouden onze organen dan niet te lijden hebben onder dat gif? Ik zou de ijsjes lekker in de diepvries van de supermarkt laten liggen. Maar hoeveel andere producten van Unilever en andere voedelproduceren zijn ondertussen niet vergeven van het vergif? Misschien is het niet eens zo vreemd dat er zoveel gevallen van kanker zijn tegenwoordig. De mens is een zelfdestructieve soort geworden.
Landbouw first
Hopelijk staat er een nieuwe generatie politici op die het gebruik van gif in de landbouw drastisch gaat aanpakken. Voorlopig zie ik het echter somber in. Want VVD en CDA zijn niet bepaald begaan met de biodiversiteit in ons land. Landbouw first is hun devies en hoe intensiever, hoe beter. En de CU, de partij waar ik op stemde, belijdt weliswaar met de mond dat ze een groene partij is, maar in werkelijkheid steunt ook die partij de intensieve landbouw. Veel hebben deze kortzichtige mensen niet geleerd van de ramp met DDT in de jaren zestig. Ze zouden het geruchtmakende boek Silent spring van Rachel Carson weer eens moeten lezen. Ik ga de verrichtingen van met name de CU-politici goed volgen en sluit niet uit dat ik de volgende keer ga doen wat ik nu voorzichtig al overwoog: op de Partij voor de Dieren stemmen. Politici die het gebruik van gif niet tegengaan, verdienen mijn stem niet.
Overzicht van dagvlinders
Om nu niet helemaal in de mineur te eindigen, laat ik je graag een overzicht zien van vrijwel alle dagvlinders die ik de afgelopen zomers filmde. Van paarse parelmoervlinder tot rode vuurvlinder en koningspage. Wat zijn dagvlinders toch schitterende insecten. Wil je weten waar ik deze insecten filmde? In de Alpen, op de alpenweiden, ver boven de met gif vergeven akkers en weilanden. Het is echt onvoorstelbaar hoe groot de biodiversiteit nog is op plaatsen waar geen gif en kunstmatige meststoffen worden gebruikt. Zo zou het overal moeten zijn. Want een gezond milieu voor insecten is een gezond milieu voor de mens. Gifvrij, dat zou de norm moeten zijn.
Een ode aan insecten
Nu dus een ode aan insecten die overal in Europa in rap tempo aan het verdwijnen zijn. Het is een mooi rijtje met dagvlinders, sommige zijn heel bijzonder omdat ze zo zeldzaam zijn. Ik hoop dat je er van onder de indruk komt en volgend jaar voorjaar en zomer zelf ook zult genieten van onze prachtige Europese insecten:
Alpenhooibeestje (Coenonympha gardetta)
Dagvlinder van het hooggebergte. Zit vrijwel altijd met de vleugels gesloten. Let op de witte band met een rijtje ogen op de onderkant.
Apollovlinder (Parnassius apollo)
De apollovlinder komt in Nederland niet voor. Om deze bijzondere dagvlinder te zien, zul je naar de Moezel moeten rijden. Of je rijdt door naar de Alpen.
Argusvlinder (Lasiommata megera)
De argusvlinder is een oranje vlinder die in Nederland helaas sterk achteruit gaat.
Atalanta (Vanessa atalanta)
Een van de meest algemene dagvlinders in Nederland. Trekt jaarlijks vanuit Zuid-Europa naar het noorden.
Bergluzernevlinder (Colias phicomone)
Een dagvlinder die in het hooggebergte voorkomt. Lijkt een beetje op een citroenvlinder.
Bleek blauwtje (Polyommatus coridon)
Het bleek blauwtje is een dwaalgast in Nederland. Een heel enkele keer strijkt hij ergens in Zuid-Limburg neer.
Bont zandoogje (Pararge aegeria)
Het bont zandoogje is een bruine dagvinder met gele stippen. Is actief vanaf het vroege voorjaar.
Boomblauwtje (Celastrina argiolus)
Het boomblauwtje is een vlinder van bos, park en tuin. Zit zelden met de vleugels open.
Bosparelmoervlinder (Melitaea athalia)
De bosparelmoervlinder komt hier en daar ook in Nederland voor, maar is helaas toch echt een zeldzaamheid in ons land.
Bosrandparelmoervlinder (Argynnis adippe)
Een grote oranje vlinder. Lees de informatie voor de details, want daar komt het bij de bosrandparelmoervlinder op aan.
Bruin blauwtje (Aricia agestis)
Dit blauwtje is bruin. Ik kan het ook niet helpen.
Bruin dikkopje (Erynnis tages)
Het bruin dikkopje is zoals de naam al aangeeft vooral bruin. En wel donkerbruin.
Bruin zandoogje (Maniola jurtina)
Het bruin zandoogje is een van de meest algemene dagvlinders in Nederland. Deze onopvallende vlinder komt voor in ruige terreinen.
Bruine vuurvlinder (Lycaena tityrus)
De bruine vuurvlinder kwam ik veel tegen in Oostenrijk. Enigszins onopvallend, maar let op de onderkant die bezaaid is met stippen.
Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni)
Een grote geelgroene vlinder die je op zonnige dagen door bos en park ziet vliegen.
Dagpauwoog (Aglais io)
De dagpauwoog is een van de meest algemene dagvlinders in Nederland. Je herkent hem aan de opvallende ogen op de bovenkant.
Dambordje (Melanargia galathea)
Het dambordje is familie van de zandoogjes en dat kun je zien aan de oogvlekken op de onderzijde.
Distelvlinder (Vanessa cardui)
Het ene jaar zie je meer distelvlinders dan het andere. De distelvlinder is een trekvlinder die vanuit Zuid-Europa naar het noorden trekt.
Donker spikkeldikkopje (Pyrgus cacaliae)
Het donker spikkeldikkopje leeft op grote hoogte, boven de boomgrens en liefst nog ver daarboven.
Duinparelmoervlinder (Argynnis niobe)
De duinparelmoervlinder kom je niet alleen in duingebieden tegen, maar ook in centraal Europa.
Geelsprietdikkopje (Thymelicus sylvestris)
Het geelsprietdikkopje is een bruin dikkopje. Het onderscheidende kenmerk van het zwartsprietdikkopje is het geel op het uiteinde van de knoppen op de voelsprieten.
Geraniumblauwtje (Cacyreus marshalli)
Het geraniumblauwtje is een typisch voorbeeld van een opportunistische vlinder.
Groentje (Callophrys rubi)
Loop je door het bos en zie je opeens een gifgroen vlindertje, dan weet je dat je een groentje in het vizier hebt.
Groot geaderd witje (Aporia crataegi)
Als je een imposante en vooral wonderschone dagvlinder wilt zien, dan is het groot geaderd witje absoluut een van de kandidaten.
Groot koolwitje (Pieris brassicae)
Het groot koolwitje is een algemene dagvlinder in Nederland. Let op het zwart op de vleugel.
Grote parelmoervlinder (Argynnis aglaja)
De grote parelmoervlinder is oranje met op de bovenvleugels zwarte stippen en vlekken. Op de onderzijde prijkt een aantal witte of zilveren stippen, de parelmoervlekken. Op de onderzijde zie je ook een groenige waas.
Grote saterzandoog (Satyrus ferula)
De grote saterzandoog is wat de naam al zegt: groot. Je kunt hem haast niet missen.
Grote weerschijnvlinder (Apatura iris)
De grote weerschijnvlinder stond er niet best voor in Nederland. Nu schijnt hij volgens de Vlinderstichting voorzichtig met een comeback bezig te zijn in ons land.
Heideblauwtje (Plebejus argus)
Het heideblauwtje is een schaarse dagvlinder in Nederland. Je kunt dit fraaie vlindertje op Texel, Terschelling, de Hoge Veluwe, Drenthe en Overijssel en in Noord-Brabant zien.
Hooibeestje (Coenonympha pamphilus)
Het hooibeestje is een van die dagvlinders waar veel mensen niet van zullen opkijken. Hij zit evenals andere zandoogjes veelal met de vleugels gesloten en laat dan zijn onopvallende onderkant zien.
Icarusblauwtje (Polyommatus icarus)
Een van de meest algemene blauwtjes in Nederland. Je komt het gelukkig nog op veel plaatsen tegen.
Iepenpage (Satyrium w-album)
De iepenpage is aan de bovenzijde onopvallend bruin. Ook de onderzijde is bruin.
Keizersmantel (Argynnis paphia)
Een keizerlijke dagvlinder, zo groot, zo fraai. Ik kwam hem in de Franse Alpen veelvuldig tegen.
Klaverblauwtje (Cyaniris semiargus)
Een van de vele redenen om over de Gotthardpas te rijden in plaats van door de Gotthardtunnel is het klaverblauwtje.
Klein geaderd witje (Pieris napi)
Een algemene dagvlinder in Nederland. Heeft hij de vleugels gesloten dan vallen de dikke aders op.
Klein koolwitje (Pieris rapae)
Evenals andere koolwitjes in dit overzicht een algemene soort in Nederland.
Kleine ijsvogelvlinder (Limenitis camilla)
De kleine ijsvogelvlinder is een opvallende vlinder. Zwart-wit van boven en een prachtige onderkant met bruin, wit en stevige vlekken.
Kleine parelmoervlinder (Issoria lathonia)
Let op de 'luipaard'stippels op de vleugels.
Kleine vos (Aglais urticae)
Plant een vlinderstruik in je tuin en geheid dat je er de kleine vos op ziet. Een algemene dagvlinder in Nederland.
Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas)
Een opvallend dagvlindertje dag je in Nederland op veel plekken kunt zien.
Koevinkje (Aphantopus hyperantus)
Geen heel opvallende vlinder, maar kijk eens naar die prachtige stippen op zijn vleugels. Toch een schoonheid.
Koningspage (Iphiclides podalirius)
De koningspage is niet bepaald een dagvlinder die je in Nederland vaak zult zien. Sterker, sinds de 18e eeuw is het insect pas 50 keer in ons land waargenomen.
Moerasparelmoervlinder (Euphydryas aurinia)
De moerasparelmoervlinder is in Nederland sinds 1982 helaas uitgestorven. De blauwgraslanden liepen in kwaliteit terug. Een ramp die vast niet iedereen zal hebben opgemerkt.
Morgenrood (Lycaena virgaureae)
De morgenrood is een feloranje dagvlinder die in Midden- en Zuid-Europa voorkomt. Ik filmde deze tijdens de zomervakantie in Noord-Italië en zag hem vorig jaar in het Pitztal in Oostenrijk.
Noordelijk manschildblauwtje (Plebejus glandon)
Een blauwtje dat in het hooggebergte voorkomt. Let op de dikke beharing.
Oranjetipje (Anthocharis cardamines)
Voor veel natuurliefhebbers een van de lenteboden. Wordt het warmer, dan zie je ze vliegen. Eerst de mannetjes, dan de vrouwtjes.
Oranje zandoogje (Pyronia tithonus)
Met het oranje zandoogje is iets grappigs aan de hand in ons land: je hebt een populatie in het zuidwesten van ons land, en een populatie in het noordoosten. En daartussen? Nauwelijks oranje zandoogjes.
Paarse parelmoervlinder (Boloria dia)
Ook al zo'n voornaam lid van de familie der parelmoervlinders.
Purperstreepparelmoervlinder (Brenthis ino)
De paarsige gloed op de onderkant is kenmerkend voor deze parelmoervlinder.
Rotsvlinder (Lasiommata maera)
Grote ogen en verder niet heel opvallend. Dat kenmerkt de rotsvlinder.
Spiegeldikkopje (Heteropterus morpheus)
Het spiegeldikkopje is een van de meest opvallende leden van de familie der dikkopjes.
Spireazwever (Neptis rivularis)
De spireazwever is een zwarte vlinder met opvallende witte stippen. Er loopt een rij stippen horizontaal over de ondervleugels.
Tweekleurig hooibeestje (Coenonympha arcania)
Het tweekleurig hooibeestje kwam ik veelvuldig tegen op de berghellingen in Noord-Italië. Hooibeestjes hebben in het algemeen de naam saai te zijn, maar als je deze bekijkt, dan kom je van die mening wel terug.
Vals bruin blauwtje (Aricia artaxerxes)
Een lastige soort om te determineren. Lijkt sterk op het bruin blauwtje.
Veengeeltje (Colias palaeno)
Het veengeeltje filmde ik op de grens van bomen en alpenweide in het Kaunertal in Oostenrijk.
Vetkruidblauwtje (Scolitantides orion)
Het vetkruidblauwtje is een relatief groot blauwtje. De bovenzijde is donker. Ik filmde een mannetje.
Violette vuurvlinder (Lycaena alciphron gordius)
De violette vuurvlinder, die ik filmde in Noord-Italië.
Vlaggewikkeblauwje (Polyommatus eros)
Het vlaggewikkeblauwtje is een dagvlinder van het hooggebergte.
Wegedoornpage (Satyrium spini)
De wegedoornpage is een soort die je niet in Nederland zult tegenkomen. Maar ga je op vakantie in Duitsland, Oostenrijk of Zwitserland, dan kun je hem tegenkomen.
Zilvervlek (Boloria euphrosyne)
Komt niet voor in Nederland. Wel in de Alpen en andere regio's in Centraal Europa. Klik op 'View more' voor de kenmerken.
Zilveren maan (Boloria selene)
Lijkt sterk op de zilvervlek, maar is toch anders. Komt in Nederland in een aantal veengebieden voor. Een schoonheid om te zien.
Zwartsprietdikkopje (Thymelicus lineola)
Lijkt sterk op het geelsprietdikkopje, maar de knop is, je raadt het al, zwart.