Alarmerend nieuws op een behoorlijk aantal voorpagina’s van kranten deze week: insecten verdwijnen in sneltreinvaart uit Europa. Dat de populaties terug liepen, daar gingen wetenschappers wel van uit. Maar dat het zo snel gaat, dat hadden ze echt niet verwacht. En dat niet in één land, in Nederland bijvoorbeeld, waar de natuurwaarden sowieso enorm onder druk staan, maar in alle landen in Europa. In de afgelopen decennia is de hoeveel insecten met maar liefst 75% afgenomen.

Deze uitkomst is gebaseerd op jarenlang en systematisch onderzoek op 63 plekken in Duitsland. Vrijwilligers vingen in 63 Duitse natuurgebieden insecten in vallen. En wogen hun opbrengst. Op alle plekken werd een enorme teruggang geconstateerd. En dat betekent ook dat vogels die insecten eten eveneens achteruit gaan. Denk aan veldleeuwerik, boerenzwaluw, ringmus en de patrijs. Maar ook de achteruitgang van weidevogels wordt mede toegeschreven aan het enorme gebrek aan insecten.

Alle vliegen insecten

De achteruitgang is te zien bij alle soorten vliegende insecten. Of het nu bijen zijn of vlinders, hommels of zweefvliegen, de populaties zijn allemaal gedecimeerd. En dat is dubbel schadelijk. In de eerste plaats voor de insecten zelf. En in de tweede plaats voor alle dieren die insecten hebben als voedsel. Want insecten zijn de hoeksteen van de natuur, aldus Frank Berendse, auteur van het pamflet Wilde apen (moet je zeker lezen).

Oorzaken

De oorzaken zijn divers, maar als de belangrijkste oorzaak wordt genoemd: pesticiden, oftewel bestrijdingsmiddelen die landbouwers gebruiken. Niet alleen landbouwers trouwens. Ook in de bebouwde kom wordt heel wat afgespoten. Ga er maar van uit dat elk buxusplantje dat je mooi glanzend in blad ziet staan, bespoten is. Want anders hadden de rupsen van de buxusmot de planten allang kaalgevreten. Maar veel erger is natuurlijk dat ons voedsel wordt geteeld door het gebruik van enorme hoeveelheden gif.

Mondiaal probleem

Dat het probleem ondertussen ook mondiaal is, lijkt ontdekte ik pas. Niet zo heel lang geleden sprak ik iemand die op een distributiecentrum in de Rotterdamse haven werkt. Men distribueert daar naar alle landen in de wereld. En het te distribueren product? Gif. Allemaal gif. ‘En,’ zei hij er veelbetekend bij, ‘het is booming business.’ De gifindustrie is een miljardenbusiness en is er op gericht de landbouwsector en agrariërs afhankelijk te maken van de inzet van gif. Overal ter wereld. Het kwalijke is dat ook onze politici, landelijk en Europees, behoorlijk worden beïnvloed door lobbyisten namens de gifmengers. Gif verbieden door wetgeving? Zo lang mogelijk tegenwerken en tegenhouden, is hun devies. En de dames en heren politici laten hun oren er nog naar hangen ook.

Landbouwgif in ijs van Ben & Jerry’s

Maar weinig mensen beseffen dat wie gif spuit, ook gif zal eten. Daar zijn ze bij Unilever ook achtergekomen. Laatst kwam groots in het nieuws dat in de ijsjes van het befaamde merk Ben & Jerry’s het beruchte bestrijdingsmiddel RoundUp gevonden werd. Dat RoundUp is een berucht goedje dat de meest sterke onkruiden de baas is. Maar wat denk je. Zouden onze organen dan niet te lijden hebben onder dat gif? Ik zou de ijsjes lekker in de diepvries van de supermarkt laten liggen. Maar hoeveel andere producten van Unilever en andere voedelproduceren zijn ondertussen niet vergeven van het vergif? Misschien is het niet eens zo vreemd dat er zoveel gevallen van kanker zijn tegenwoordig. De mens is een zelfdestructieve soort geworden.

Landbouw first

Hopelijk staat er een nieuwe generatie politici op die het gebruik van gif in de landbouw drastisch gaat aanpakken. Voorlopig zie ik het echter somber in. Want VVD en CDA zijn niet bepaald begaan met de biodiversiteit in ons land. Landbouw first is hun devies en hoe intensiever, hoe beter. En de CU, de partij waar ik op stemde, belijdt weliswaar met de mond dat ze een groene partij is, maar in werkelijkheid steunt ook die partij de intensieve landbouw. Veel hebben deze kortzichtige mensen niet geleerd van de ramp met DDT in de jaren zestig. Ze zouden het geruchtmakende boek Silent spring van Rachel Carson weer eens moeten lezen. Ik ga de verrichtingen van met name de CU-politici goed volgen en sluit niet uit dat ik de volgende keer ga doen wat ik nu voorzichtig al overwoog: op de Partij voor de Dieren stemmen. Politici die het gebruik van gif niet tegengaan, verdienen mijn stem niet.

Overzicht van dagvlinders

Om nu niet helemaal in de mineur te eindigen, laat ik je graag een overzicht zien van vrijwel alle dagvlinders die ik de afgelopen zomers filmde. Van paarse parelmoervlinder tot rode vuurvlinder en koningspage. Wat zijn dagvlinders toch schitterende insecten. Wil je weten waar ik deze insecten filmde? In de Alpen, op de alpenweiden, ver boven de met gif vergeven akkers en weilanden. Het is echt onvoorstelbaar hoe groot de biodiversiteit nog is op plaatsen waar geen gif en kunstmatige meststoffen worden gebruikt. Zo zou het overal moeten zijn. Want een gezond milieu voor insecten is een gezond milieu voor de mens. Gifvrij, dat zou de norm moeten zijn.

Een ode aan insecten

Nu dus een ode aan insecten die overal in Europa in rap tempo aan het verdwijnen zijn. Het is een mooi rijtje met dagvlinders, sommige zijn heel bijzonder omdat ze zo zeldzaam zijn. Ik hoop dat je er van onder de indruk komt en volgend jaar voorjaar en zomer zelf ook zult genieten van onze prachtige Europese insecten: Bekijk het overzicht van Europese dagvlinders.

Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken

Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij: