Welke zaagbekken kun je in ons land zien? Stel je deze vraag aan een doorgewinterde vogelaar, dan zal hij of zij vast en zeker antwoorden: grote zaagbek, middelste zaagbek en het nonnetje. Dat heb ik ook altijd gedacht. En toch klopt dit niet. Want is het nonnetje een zaagbek?
Is het nonnetje een zaagbek?
Het nonnetje is evenals de grote zaagbek en middelste zaagbek een duikeend. Dit zijn eenden die onder water duiken als ze gaan foerageren. Ze jagen er op waterdieren of ze duiken naar waterplanten. Voorbeelden van duikeenden zijn brilduiker, tafeleend en kuifeend. En natuurlijk de verschillende soorten zaagbekken.
Nu dus de vraag: is het nonnetje een zaagbek? Alom lees je dat, ook op websites van ervaren vogelaars en natuurschrijvers. En ik heb dat ook altijd gedacht. Het nonnetje is de kleinste zaagbek. En dat lees ik ook in het informatieve boek Vogelfamilies van Nederland van Marcel Boer. ‘De kleinste zaagbek van de drie is het nonnetje.’ Zo opent hij het hoofdstuk over het nonnetje.
Maar zo eindigt hij het hoofdstuk niet! Daar schrijft hij namelijk dat het nonnetje eigenlijk geen echte zaagbek is. Hij zou meer verwant zijn aan de brilduiker! Sterker nog, het nonnetje paart soms met de brilduiker. En inderdaad, op waarneming.nl kom ik een melding tegen van een hybride brilduiker x nonnetje. Compleet met foto’s en al. Het resultaat van deze paring levert een merkwaardig schepsel op waarin je inderdaad beide soorten herkent.
Paring met middelste zaagbek
Overigens kom ik via Google ook een succesvolle paring tegen tussen nonnetje en middelste zaagbek (zoek op hybrid Smew x Merganser) evenals hybrides tussen nonnetje en kokardezaagbek (zoek op hybrid Smew x Hooded Merganser).
Is het nonnetje een zaagbek? Volgens Marcel Boer is het dus geen ‘echte zaagbek’. Hij zou meer verwant zijn aan de brilduiker. Maar paren met een middelste zaagbek of kokardezaagbek levert dus ook sporadisch nakomelingen op. Dat maakt in deze kwestie eerlijk gezegd toch enige verwarring in me los. Nu volgt Marcel Boer niet zomaar een indeling. Voor hem is de volgorde van vogelfamilies op de IOC World Bird List, versie 11.2 of Modern Birds van 2021 leidend. Deze lijst is ingedeeld op grond van vergelijkend DNA-onderzoek. Ongetwijfeld is ook deze lijst onderwerp van discussie, maar voorlopig hou ik het erop dat het nonnetje dus geen ‘echte’ zaagbek is, maar meer verwant aan de brilduiker.
Eén ding is zeker: deze vaststelling levert geheid gespreksstof op.
Meer weten over het nonnetje
Wil je meer te weten komen over het nonnetje, lees dan ook mijn artikel Acht dingen die je moet weten over het nonnetje. En als je dan toch bezig bent, lees hier mijn tips om nonnetjes te kijken.
Vogelfamilies van Nederland
Vogelfamilies van Nederland beschrijft de Nederlandse vogelsoorten in 62 families. Als je de familie van een vogel kunt benoemen, is het daarna ook makkelijker om de soort te herkennen. Aan de hand van familiekenmerken en unieke soorteigenschappen maakt dit boek je wegwijs in de vogelwereld. Dit boek leert je op een andere manier naar vogels kijken. Het is daarmee een belangrijke aanvulling op bestaande vogelgidsen. Interessant voor beginnende en gevorderde vogelaars. Voor de indeling en volgorde van de families is de nieuwste versie van de I.O.C. World Bird List van 2021 aangehouden.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |