Met de zwartkop gaat het opperbest in ons land, lees ik in de Vogelatlas van Nederland. Het is één van de soorten die profiteren van uitbreiding van woonwijken, recreatieterreinen en infrastructuur. De jonge struik- en bomenvegetatie in en langs dit soort gebieden werken kennelijk als een magneet op de zwartkop. Als tuinvogel wordt hij zeer gewaardeerd vanwege zijn welluidende zang. Hij eet in het voorjaar, maar de rest van het jaar vooral bessen, zo lees ik in De slimste vogelgids. In mijn veelgelezen serie Hoe lok ik… vandaag de vraag: Hoe lok ik de zwartkop naar mijn tuin?
Hoe lok ik de zwartkop naar mijn tuin?
Het begrip tuin neem ik nu eens een keer heel ruim. Ook percelen grond in polder of langs bos reken ik ertoe. Zelfs de randen van akker en weiland reken ik mee, want ook daar kun je door een paar simpele ingrepen de zwartkop naar je tuin of terrein lokken.
De zwartkop trekt in het najaar naar zuidelijker streken. Hij is dus alleen in voorjaar en zomer in ons land. In dicht struikgewas broedt deze grijze zangvogel met zwarte pet (man) of bruine pet (vrouw). Het mannetje verdedigt zijn territorium door luid te zingen. Zijn heldere en melodieuze zang is een lust voor het oor. Dicht struikgewas dus, liefst een flinke partij bramen, daar gaat zijn voorkeur naar uit. Andere struiken mogen natuurlijk ook, denk aan meidoorn, sleedoorn, vlier en wegedoorn. Onder de struiken zorg je bij voorkeur voor een dichte en hoog opgaande kruidenvegetatie. Heb je een ruime tuin, of heb je een stuk akkerrand over, plant daar dan een heg aan, of een paar flinke struiken. Liefst geen verloren pluk struiken met in de wijde omtrek geen andere hoge begroeiing. Kleine kans dat de zwartkop daarin zal gaan broeden. Hij heeft echt wel bos of struiken om zich heen nodig. Grenst je tuin aan bos of park, dan is het aanplanten van een paar struiken al snel voldoende om de zwartkop in je tuin te krijgen.
Ook andere vogelsoorten
Het aardige van al die struiken is dat je er niet alleen de zwartkop mee lokt. Afhankelijk van de locatie van je tuin, trek je er tal van andere vogels mee aan. Denk aan de tuinfluiter, merel, roodborst, het winterkoninkje, verschillende soorten mezen, grasmus, braamsluiper of zelfs de roodborsttapuit. Op het boerenland profiteren ook patrijs en haas van de nieuwe vegetatie.
Bessen eten in de herfst
Hoewel de zwartkop een insecteneter is, lok je hem met de struiken in de herfst ook op een andere manier. Dan eet hij zich vet voor de vogeltrek en de winter door niet alleen insecten te vangen, maar ook door het consumeren van de rijpe bessen aan de struiken. Ik lees in De slimste vogelgids van Jan Rodts dat hij buiten het voorjaar zelfs vooral bessen en vruchten. Ik wist niet dat de zwartkop bessen at, tot ik een paar jaar geleden een zwartkop filmde die een bes naar binnen werkte. En pas liep ik over de Westplaat en filmde ik een zwartkop die ook bessen aan het consumeren was:
Een aangename tuinvogel
De zwartkop dus. Veel hulp heeft de populatie niet nodig, want die groeit gestaag. Maar het is een heel aangename tuinvogel met zijn heldere en melodieuze zang, dus ga de uitdaging aan: lok een zwartkop naar je tuin!