Een geweldige boom voor de biodiversiteit

De knotwilg is niet alleen beeldbepalend in het Hollandse landschap; het is bovendien een boom die ontzettend belangrijk is voor tal van grotere en kleinere dieren. Eenden en zelfs nijlganzen nestelen in de knot, evenals de steenuil. In het voorjaar voeden insecten als bijen en hommels zich met de nectar en het stuifmeel in de bloemen. Een knotwilg langs het water werpt zijn schaduw over het nat en daar schuilen vissen en andere waterdieren dan in. Met de takken kan het vee zich voeden. En eenmaal gesnoeid kun je de takken omzetten in brandhout. Beter is het trouwens om er rillen van te maken. De takken worden opgestapeld tussen takken die in de grond zijn geplaatst. Zo ontstaan uitstekende schuilplekken voor kleine zoogdieren als egel, hermelijn en wezel. Ook amfibieën schuilen tussen de takken. Het vee zoekt bovendien naar verkoeling in de schaduw. De wortels houden bovendien de grond en mineralen in de grond vast. En is een knotwilg gesnoeid, dan zie je soms roofvogels op de kruin zitten. Het is een ideale uitkijkplek!

Knotwilg snoeien

Hoe kun je het beste een knotwilg knotten? Dat is een goede vraag en zeker omdat heel veel mensen dit faliekant verkeerd aanpakken. Hou rekening met de volgende zaken:

• Snoei het liefst met een handzaag. Die brengt minder schade toe aan de boom en is bovendien veiliger voor jezelf.
• Zaag de takken af tot op ongeveer 20 centimeter uit de stam.
• Je snoeit het beste aan het einde van de winter.
• En nu komt het: laat een paar takken op de knot staan! Je moet dus niet alle takken snoeien. Waarom niet? Ik lees in het blad van Natuurmonumenten dat in een nat voorjaar de knotwilg (die nu met zijn wortels in het water staat) overgaat op noodademhaling. Er wordt alcohol in de boom aangemaakt en die alcohol wordt alleen afgebroken in levende materialen (lees: takken) op de boom. Als dat ontbreekt, dan ontstaat er alcoholvergiftiging. In het meest extreme geval gaat de knotwilg dood aan alcoholvergiftiging.

Waarom toch alle takken in ene keer snoeien?

Waarom de takken tegenwoordig allemaal in ene keer worden geknot? Dat is puur voor het gemak. Bovendien hebben de takken meestal geen bijzondere bestemming meer, dus is het niet nodig om verschillende soorten takken ’te oogsten’. Dat was vroeger wel anders, toen de wilgentakken voor van alles en nog wat werden gebruikt.

Hoe je de knotwilgen ook snoeit, doe het liefst om en om. Dat is voor de dieren die gebruik maken van de bomen een stuk vriendelijker. Je zult als steenuil immers je nest in een knotwilg hebben gemaakt en dan tot de ontdekking komen dat alle knotwilgen in de buurt zijn geknot! Waar moet je dan naar toe? Dan is het beter om het ene jaar de even bomen, en het andere jaar de oneven bomen te knotten. Dat betekent tevens dat insecten en andere dieren nog voedsel vinden in de wilgen die nog wel getooid zijn met takken op de knot.

Koester in elk geval de knotwilgen bij jou in de buurt! Ze geven ons landschap een groen aanzien, bieden voedsel en een schuilplaats aan veel dieren. En zeg nu zelf: je wandelt of fiets toch ook liever door een landschap dat rijk is aan groen en dieren?