Eikenblad. Eikenbladluis. Eikenbladrolkever. Eikennapjesgal. Eikenpage. Eikenprachtkever. Eikenprocessierups (onthoudt deze). Eikenroosje. Eikenstuitergalwesp. Bruine eikenpage. Eikenpijlstaart. Slakrups. Zwarte herfstspanner. Ringelrups. Espenblad. Tauvlinder. Groenige orvlinder. Lindeknotsvlinder. Halvemaanvlinder. Gepluimde spanner. Perentak. Vroege spanner. Peper- en zoutvlinder. Grote wintervlinder. Eikenzandbij. Grote spikkelspanner. Appeltak. Voorjaarsboomspanner. Papegaaitje. Kroonvogeltje. Wapendrager. Eekhoorn. Draak. Bont schaapje. Schilddrager. Kromzitter. Hyena. Nunvlinder. Tweestreepvoorjaarsuil. Hazelaaruil. Plakker. Merianborstel. Bastaardsatijnvlinder. Donsvlinder. Zwarte-L-vlinder. Zilveren groenuil. Vliegend hert.

Duizenden soorten afhankelijk van de zomereik

Wat hebben deze insecten, meest nachtvlinders, met elkaar gemeen? Juist, ze zijn afhankelijk van de eik. Zomereik of wintereik of een hybride vorm. En deze lijst is nog verre van compleet. Gemiddeld leven er 335 soorten insecten op een zomereik lees ik op de website van Landschapsbeheer Zeeland. Ook de ANWB Vlindergids benadrukt: ‘Uit de hoeveelheid genoemde vlindersoorten die gebruikmaken van de zomereik als waardplant blijkt hoe belangrijk de eik is voor vlinders.’ En de Bomenstichting vermeldt op haar website: ‘Het aantal organismen dat delen van de zomereik gebruikt als voedsel, ermee in symbiose leeft of er zelfs volledig van afhankelijk is, loopt in de duizenden soorten.’ Voor veel voorkomende tuinvogels als koolmeel en pimpelmees is de eik ontzettend belangrijk, en al helemaal in broedperiode. Zij voeden hun kuikens immers veelal met rupsen… En wat dacht je van de Vlaamse gaai die zich te goed doet aan eikels? Of spechten die insecten zoeken onder de boombast?

Eiken injecteren met zwaar vergif

Vanmorgen las ik in Trouw het hoofdredactioneel commentaar over een onzalig plan in het Brabantse Son en Breugel om eiken te injecteren met een zwaar vergif. Tussen bovenstaand rijtje prijkt immers ook de naam van de eikenprocessierups en de rupsen van die nachtvlinder hebben brandharen die ons mensen enorm irriteren. Huidirritatie, geïrriteerde luchtwegen en allergische reacties zijn het gevolg van het rijden door een wolk met van die brandharen. Zo klein zijn de haartjes, dat je ze niet ziet, en pas achteraf voelt. Belangrijkste oorzaak van de plaag: de monocultuur die op sommige plaatsen in gecreëerd door het aanplanten van vrijwel uitsluitend eiken.

Zo doen wij mensen dat. We ontdoen onze omgeving van zijn natuurlijke flora, reduceren de biodiversiteit tot het minimum, creëren daarmee de ideale voedingsbodem voor opportunisten als de eikenprocessierups en als die opportunist dan een plaag wordt, bestrijden we hem met zwaar vergif. En helpen daarmee ook het het laatste restje aan biodiversiteit aan zijn eindje.

‘In Son en Breugel voeden de mezen de komende twee jaar hun kuikens met gifrupsen.’

Het is het paard achter de wagen spannen, zeker wanneer je zulk zwaar vergif inzet (Vertimec of Abamectine) waarvan zelfs het College voor Toelating Bestrijdingsmiddelen (waarmee waarschijnlijk wordt bedoeld: het Ctgb, College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) erkent dat het ‘schadelijke neveneffecten’ heeft voor ‘mensen, dieren en het milieu’. Het middel blijft maandenlang (tot 24 maanden na toedienen) in de eikenbomen actief en het dood natuurlijk niet alleen de rupsen van de eikenprocessierups. Het zal, zoals iedereen met enige kennis van de voedselpiramide weet, de hele voedselketen aantasten:

1. Eik wordt vergeven met zwaar vergif. Sapstroom, takken, blad en eikels vullen zich met dodelijk gif.
2. Rupsen van allerlei dag- en nachtvlinders, andere insecten en zelfs vogels en zoogdieren eten van blad en eikels en stapelen het vergif op in hun lijven en leggen het loodje.
3. Roofvogels eten de vogels en zoogdieren met gif in hun lijven en leggen het loodje.

In Son en Breugel voeden de koolmezen en pimpelmezen de komende twee jaar hun kuikens met gifrupsen… De spechten hakken in giftakken. En de Vlaamse gaaien eten gifeikels. Nu weet ik niet of daar in Brabant ook eekhoorns leven. Die eten dan dus ook gifeikels.

‘Als het voornemen in Son en Breugel was om de dieren uit te roeien, dan hebben ze de juiste maatregel genomen.’

Ook schadelijk voor mensen

Trouwens, de bomen worden niet alleen geïnjecteerd, ze blijken ook nog eens te worden beneveld met een biologisch bestrijdingsmiddel. Maar laat je geen zand in de ogen strooien: hoe biologisch ook, zelfs een biologisch bestrijdingsmiddel maakt geen onderscheid tussen de eikenprocessierups en de andere insecten. Alle insecten worden simpelweg weggevaagd en ook voor ‘hogere’ organismen is een biologisch bestrijdingsmiddel schadelijk (eufemisme voor: dodelijk). Trouwens, ook insecten die de eikenprocessierups bestrijden worden op deze manier gedood.

Maar, zo lees ik op de website van de lokale krant in Son en Breugel: In eerste instantie worden alleen eiken bij de scholen, supermarkten en drukke fietspaden geïnjecteerd. Of de bewoners van Son en Breugel hier blij mee moeten zijn, valt te betwijfelen. Het middel heeft immers zelfs volgens het Ctgb ook schadelijke neveneffecten voor de mens. Wee het kind dat in één van die bomen klimt. Het heeft zomaar een biologisch bestrijdingsmiddel aan haar hand. En wie informeert de kleuterjuffen van de scholen dat ze op de herfsttafels voortaan de eikenbladeren en eikels maar beter achterwege kunnen laten? Maar ja, welke kleuter weet het verschil tussen een eikenblad en dat van een andere boom als hij of zij vrolijk bladeren aan het verzamelen is?

Ik weet werkelijk niet wat lokale overheden, ambtenaren en bedrijven als die in Son en Breugel bewoog bij het goedkeuren van dit rampzalige plan. Om één rups te bestrijden zo’n zwaar vergif inzetten dat een compleet ecosysteem aantast. En niet alleen dat ecosysteem, ook de gezondheid van mens en (huis)dier. Want het zware vergif wordt nota bene juist op drukbezochte plaatsen in de bebouwde kom ingezet.

Over de werking van het gif

Nu zullen fervente aanhangers van gifmengen en -spuiten tegenwerpen dat het allemaal wel meevalt met de schadelijke ‘bij’werkingen. Maar lees dan de informatie op de website van Synenta, de aanbieder van het gif:

‘Abamectine bevordert de afgifte van de zenuwsignaalstof (neurotransmitter), gamma-amino-boterzuur (GABA) en bovendien wordt GABA in versterkte mate gebonden aan de ontvangstzijde (receptor) op de spier. Als gevolg hiervan raken de spieren onherstelbaar verlamd. Insecten en mijten die zich voeden met bladweefsel dat abamectine bevat, raken kort na opname verlamd en kunnen geen schade meer aanrichten.’

Nee, de insecten richten geen schade meer aan. Ze worden echter nog wel gegeten door vogels en andere dieren (want makkelijk te vangen) en richten postuum schade aan. Maar ik heb nooit begrepen waarom een gif wel op het zenuwcentrum van insecten zou inwerken, en niet op dat van zoogdieren, vogels en uiteindelijk ook de mens…

Natuur-inclusief

Bij de bestrijding van plagen als die van de eikenprocessierups past slechts één soort beleid: natuur-inclusief. Betrek er biologen bij, deskundigen van de Vlinderstichting, de Bomenstichting en Vogelbescherming Nederland bijvoorbeeld. Zeker weten dat er dan een plan op tafel komt te liggen waar mens, dier en milieu wél beter van worden!

PS. Op AD.nl lees ik over een initiatief van burgers in Moergestel. Die hebben het volgens mij beter begrepen en verdienen dus lof en een compliment. Bij deze!

Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. Bekijk het aanbod >> label