Vanaf augustus kun je ze zien doortrekken: de tapuiten. Deze bijzondere zangvogel – hij broedt in konijnenholen en heeft een zwartwit geblokte stuit – broedt helaas niet meer zoveel in ons land. Door het overtollige stikstof groeien kale zandvlaktes in de duinen en op de Veluwe dicht en verdwijnen de konijnen. En daarmee verdwijnen ook de tapuiten. In het najaar kun je overal tapuiten zien doortrekken, en zeker langs de kust. Ik kwam op de Maasvlakte een tapuit tegen, maar had behoorlijke moeite om te achterhalen of het nu een mannetje, een vrouwtje of een jonge tapuit was. In dit artikel leg ik je uit waar je een eerste jaar tapuit aan kunt herkennen.
‘Vrouwtje en eerste winter gelijkend, met donkerbruine vleugels en zonder zwart op kop.’ Deze zin vind je in de ANWB Vogelgids van Europa, de beste vogelgids van dit moment. En inderdaad, op de afbeelding van de eerste jaar tapuit zie ik een detailstreepje dat me wijst op de zwarte veercentra op de flanken. Die zwarte stippen op de zijkant, je kunt ze in het filmpje hieronder zien. De oorstreek is rossig dus een beetje roodachtig en warempel, kijk ik goed naar de kop van ‘mijn’ tapuit, dan zie ik een zweem rood op de kop.
Het beste kenmerk
Het allerbelangrijkste kenmerk van een eerste jaar tapuit is echter heel moeilijk te zien. Je krijgt het alleen te zien wanneer hij (of zij) de snavel opent. Dan zie je het heldere geel dat eigen is aan jonge vogels. Dat geel zie je niet in dit filmpje, maar ik heb een beeld uit mijn opnames sterk vergroot. Het is een korrelige afbeelding geworden, maar duidelijk zichtbaar is het geel aan de binnenzijde van de snavel. Dus een eerste jaar tapuit (of: een tapuit eerste winter).
De tapuit is de zangvogel die van alle zangvogels de grootste afstand aflegt tussen broedplaats en overwinteringsgebied. Tapuiten uit Canada en Alaska overwinteren allemaal in Afrika. Dat is een tocht die je je haast niet kunt voorstellen. De tapuit was vroeger een veelvoorkomende broedvogel, maar dat is helaas niet meer het geval. Hooguit broeden nog enkele honderden paartjes in ons land. Wil je je verdiepen in het leven van de tapuit, lees dan het boek De tapuit van Herman van Oosten.