Terwijl ik deze blog schrijf, zakken mijn oogleden langzaam maar zeker naar beneden. Ik noem mezelf dan wel De Visdief, maar het dagritme van een visdief hou ik niet aan. Behalve dan vandaag, want ik wilde de voorjaarstrek meemaken vanaf de Zuidpier bij IJmuiden. Daar kun je in de periode april en mei verrassende waarnemingen doen. Meest kustvogels, en daar ben ik al helemaal voor in. Als geboren Zeeuw heb ik een voorliefde voor vogels van kust en wad. En dus vanmorgen om 4.30 uur de wekker gezet, zonder de rest wakker te maken het huis uit geslopen en op naar IJmuiden waar ik om ongeveer 6.30 uur op de Zuidpier stond.

Het schemerde nog een beetje, maar het was meteen wel duidelijk dat ik een goede dag had uitgekozen. Op het strand stond een grote groep rosse grutto’s. De ene was praktisch helemaal in zomerkleed, terwijl een ander nog in het grijzige winterkleed stond te foerageren. Prachtig om deze steltlopers, de neef van ‘onze’ grutto, weer te zien. En dan ook nog eens zoveel! Van andere vogelaars hoorde ik dat er op het hoogtepunt van de ochtend wel 400 rosse grutto’s langs de vloedlijn stonden. En dat er in de loop van de ochtend ongeveer 1.200 langs waren gevlogen, op weg naar de broedgebieden in het Hoge Noorden.

Maar eer dat ik die vogelaars sprak, was ik al herkend door twee andere vogelaars ‘Hé, Visdief,’ hoorde ik opeens. Ook zij waren vroeg uit de veren om de voorjaarstrek langs de kust te volgen. Terwijl zij halverwege de pier bleven zitten (misschien wel de beste plek om de vogeltrek waar te nemen), koos ik ervoor om even naar het einde van de pier te wandelen in de hoop wat steltlopers te kunnen filmen. Liefst bonte strandloper en een kleine strandloper erbij. Die twee kreeg ik toen nog niet te zien. Wel groepjes drieteenstrandlopers, steenlopers en zowaar nog twee paarse strandlopers. Boven het water vlogen visdiefjes, Noordse sterns en grote sterns rond.

Terug bij het strand sloot ik me op gepaste afstand aan bij een groepje vogelaars met telescoop. Ze zochten het strand af en bekeken elk gevederd dier dat er rond scharrelde. Rosse grutto’s, tureluurs, kanoeten, overvliegende dwergmeeuwen, visdiefjes, grote sterns en zowaar zelfs een zwarte stern in de verte ontkwamen niet aan een goedkeurende blik en het noemen van de soortnaam plus aantal. Plots een verraste uitroep: ‘Strandplevieren, twee!’ Met een paar bontbekplevieren kwam het stel meegevlogen en landde vlak voor ons op het strand. Wat een waarneming! Strandplevieren zijn zeldzame broedvogels in Nederland en ik moet je zeggen: ik had ze nog nooit gezien binnen onze landgrenzen! Vorig jaar wel voor het eerst gezien in de Camargue, maar dat is een flink eind zuidwaarts, onbereikbaar ver in deze weken van c-crisis. In een impuls vroeg ik of ik even door de telescoop mocht kijken, maar toen kwam dat verrekte virus in mijn gedachten en keerde ik ras terug op mijn schreden. Beter om maar even geen gebruik te maken van elkaars instrumenten.

De strandplevieren waren met de dwergmeeuwen voor mij het hoogtepunt van de dag. Achteraf kan ik er nog eentje aan toevoegen: de kleine strandloper die op het strand aan een kwal stond de plukken. Op het kleine en vettige schermpje van mijn camera had ik die nog niet opgemerkt. Ik dacht dat het een drieteenstrandloper was. En wat ook leuk was? De baltsende grote sterns die even later zelfs aan het paren waren. Maar dat paren, dat zag ik ook pas thuis tijdens het bekijken van mijn opnamen.

Ook de voorjaarstrek langs de kust meebeleven?

De komende weken trekken er nog veel meer kustvogels langs. Elke dag maak je kans op een daverende verrassing. Maar wees gewaarschuwd: hou ook rekening met een tamme dag, want trekvogels laten zich niet dwingen.

De Zuidpier bij IJmuiden vind ik zelf de beste plek om de voorjaarstrek langs de kust te bekijken. Je kunt er zelf de positie kiezen die je wilt. Ik zie sommige vogelaars op het duin zitten achter een telescoop. Zij bekijken alles wat zich voor de horizon aandient.

Anderen wachten de vogels op de pier op. Dit vind ik zelf de beste plek. Vrijwel alle trekvogels trekken parallel langs de kust. Boven de vloedlijn, of een paar honderd meter uit het strand. Kies positie op de pier en ze komen pal overvliegen. Ga het liefst met twee mensen. Ik merk dat ik in mijn eentje al snel vogels mis. Misschien had ik zelfs helemaal niet in de gaten gehad dat het strandplevieren waren… Ik sjouw immers met een camera rond en niet met een telescoop…

Je kunt de sterns, meeuwen en steltlopers natuurlijk ook vanaf het strand bekijken. Met een verrekijker, telescoop en telelens kun je ze bekijken zonder dat ze opvliegen. Blijf op gepaste afstand zodat ze niet opvliegen, want het is belangrijk dat met name de steltlopers zich snel kunnen volvreten. Zo doen ze energie op voor de volgende etappe op weg naar het Hoge Noorden.

En: wees er zo vroeg mogelijk bij. De vogeltrek begint direct na zonsopgang. In de loop van de ochtend is het hoogtepunt voorbij. En waar je na half elf ook rekening mee moet houden is verstoring door wandelaars en hun honden.

Stukje strand afzetten voor de trekvogels?

Wat me bij elk bezoek aan de Zuidpier opvalt is dat er vaak ontzettend veel steltlopers op het strand staan. Ze staan in de hoek pal vóór de pier. De groep rosse grutto’s strekte zich vanmorgen over honderden meters uit. Helaas is er sprake van flinke verstoring door vogelaars, wandelaars en honden.

Kortom: alle reden om de vogels te beschermen tegen onnodige verstoring. Ik vraag me dan af: zou het mogelijk zijn om tijdens de trekperioden een deel van het strand pal voor de pier af te zetten voor de trekvogels?

Hier mijn impressie van een ochtendje vogels kijken op de Zuidpier bij IJmuiden in het laatste weekend van april: