De tien beste vogelgebieden in Spanje

#1. Extremadura

Ontkomen doe ik er niet aan. Op de allereerste plaats staat Extremadura. Deze regio ten zuidwesten van Madrid moet elke vogelaar een keer hebben bezocht in zijn of haar leven al dan niet met een georganiseerde reis. Hier vliegen de bijzondere soorten je letterlijk om de oren. Weilanden met steeneiken (dehesa’s) bepalen het landschap. Bergachtig is het ook, met hier en daar een stuwmeer. En dan moeten we ook prachtige steden als Merida, Caceres en Plasencia noemen. Juist die oude steden zijn ook razend interessant. In de oude gebouwen nestelen bijvoorbeeld kleine torenvalken of alpengierzwaluwen. Andere bijzondere soorten die je in Extremadura kunt zien zijn de monniksgier, vale gier, aasgier, steenarend, Spaanse keizerarend, blauwe ekster, kuifkoekoek, scharrelaar en roodstuitzwaluw. In de winter verblijven er tienduizenden kraanvogels in het gebied. Maar er vallen nog véél meer soorten te noemen, reden waarom ik in een apart artikel Extremadura heb beschreven. Dat verdient dit gebied, dat terecht behoort tot de beste vogelgebieden in Spanje.

#2. Nationaal Park Doñana

Nationaal Park Doñana ligt in het zuiden van Spanje. Het staat op de Werelderfgoedlijst en is een van de belangrijkste gebieden om de vogeltrek te volgen. Miljoenen vogels overwinteren in dit gebied. Het zijn vooral watervogels en steltlopers, maar ook zangvogels kun je er zien. En bij die miljoenen overwinteraars mag je de zes miljoen trekvogels die jaarlijks doortrekken ook optellen. Bijzondere soorten als marmereend, knobbelmeerkoet en Spaanse keizerarend broeden in het gebied. Andere bijzondere soorten die er broeden zijn zwarte ibis, kwak, kleine zilverreiger, ralreiger, wouwaap koereiger en purperkoet. Van de zangvogels noem ik de kleine zwartkop, blauwe ekster, roodstuitzwaluw en Thekla leeuwerik bij name. Wil je meer lezen over Nationaal Park Doñana lees dan het gedetailleerde verslag van de Vogelwacht Uden. Wel een waarschuwing vooraf: als je het verslag leest, loop je het risico dat je daarna een dure vogelvakantie boekt.

#3. De Ebro Delta in Catalonië

De Ebro Delta ligt ongeveer 150 kilometer ten zuiden van Barcelona. Het is een van de belangrijkste deltagebieden in Zuid-Europa. Qua importantie vergelijkbaar met de Camargue in Frankrijk en de Donau Delta in Roemenië. Rijstvelden strekken zich uit tot zover het oog reikt. Rivieren, kreken, geulen, sloten en meren wisselen elkaar af. En dat in combinatie met het heerlijke klimaat: garantie voor veel vogels. Ben je het strand beu, dan lekker vogels kijken in de delta. Welke vogels je er zoal kunt zien? De grote karekiet, poelruiter, vorkstaartplevier, geelpootmeeuw, dunbekmeeuw, ralreiger, graszanger en visarend. Vrijwel alle soorten reigers kun je er zien. Van ralreiger tot koereiger. Zwarte ibis en flamingo broeden in het gebied. En rij je de sierra in dan kan het niet missen of je ziet een dwergarend. Ook een waanzinnig mooi gebied en terecht in dit overzicht van de beste vogelgebieden in Spanje. En groot voordeel: prima te combineren met een strandvakantie.

#4. De Pyreneeën

De Pyreneeën zijn ook al een befaamd vogelgebied waar ook menig natuurreis naar geboekt kan worden. Tijdens de trek kun je in bepaalde bergdalen duizenden roofvogels voorbij zien vliegen. De lammer gier zie je er, evenals de vale gier en de steenarend. Hogerop vind je vogels van de alpenweiden zoals alpenheggenmus, rotskruiper en rotszwaluw. Kleine trap, hop, Spaanse klapekster, kuifleeuwerik, slangenarend, rode wouw, kuifkoekoek en griel wil ik met name noemen

#5. Mallorca

Op Mallorca ligt een befaamd natuurpark dat je zeker bezocht moet hebben: Parc Naturel de S’Albufera. In dit wetland vind je de purperkoet, ralreiger, woudaap en visarend. Maar op Mallorca liggen nog veel meer vogelgebieden op je te wachten. Ga je naar Mallorca op vakantie, dan raad ik je de reisgids Vogels kijken op Mallorca aan. Deze reisgids kost een paar tientjes, maar voor een vogelaar die afreist naar dit Spaanse eiland is hij ongetwijfeld honderden euro’s waard. Verrassend toch dat op zo’n populair vakantie-eiland zo veel mooie natuurgebieden met zoveel bijzondere vogels liggen. Dat geldt in mindere mate voor het zustereiland Ibiza. Op dit partyeiland kun je natuurpark Ses Salines bezoeken. Stranden, zandduinen en een zoutvlakte wisselen elkaar af. Ook hier tref je veel flamingo’s en reigersoorten. En een bijzondere meeuw: de Audouins meeuw.

#6. Straat van Gibraltar

Elk jaar maken miljoenen vogels te tocht van Noord-Europa naar Afrika. Vogels vliegen liever niet lang over water en dus wagen ze op een aantal punten de oversteek. Dat zijn punten waar de afstand tussen beide continenten het kleinst zijn. Malta is zo’n punt, maar daar worden jaarlijks miljoenen vogels neergeknald door de vele jagers. Daar heb je als vogelaar in het najaar weinig te zoeken. Hoewel, misschien is een flinke scheut ecotoerisme wel helend voor het eiland. Als vogelaars flink wat geld in het laatje brengen dan neemt het belang van een goede omgang met vogels alleen maar toe.

Gibraltar is ook zo’n punt. Iedereen weet wel dat de afstand naar de Marokkaanse overkant heel kort is. Ideaal voor trekvogels. Tarifa in Andalusië is the place to be in de periode augustus tot en met oktober. Vooral om de vele soorten roofvogels te zien die er overtrekken. Van lammergier tot vale gier, monniksgier, zeearend, slangenarend, havikarend, grijze wouw en visarend. Alles komt voorbij. Ooievaar en zwarte ooievaar voegen zich bij deze grote vogels. Maar richt de kijken ook lager, op bomen en struiken. Daar wemelt het natuurlijk ook van de bijzondere zangvogels.

#7. La Mancha

In midden Spanje ligt een vermaarde streek: La Mancha. Bekend natuurlijk vanwege de onfortuinlijke held Don Quichotte die hier zijn gevechten met windmolens, schaapskuddes en vermeende soldaten uitvocht. En dat alles om zijn dierbare Dulcinea van El Toboso te veroveren. Een schitterend boek die ik in de al even schitterende uitvoering van de Gouden Serie in de kast heb staan. Ondertussen kun je in deze regio in centraal Spanje genieten van bijzondere vogels als de zwarte ooievaar, steenarend, grijze wouw, krooneend en flamingo. De zoet- en zoutwatermeertjes, dehesas, steppen en bergketens staan garant voor een overweldigende vogelrijkdom. Kam de omgevingen van La Mancha en Cabañeros uit op zoek naar naar soorten als  buidelmees, blonde tapuit, kuifkoekoek, dwergooruil, kleine trap, kalanderleeuwerik, kortteenleeuwerik en griel. Deze regio grenst trouwens aan de Extremadura in het westen.

#8. Estaca de Bares

Hierboven heb ik al een paar keer de vogeltrek genoemd. In het binnenland van Spanje gaat dat natuurlijk over de trek over land. Maar een stuk minder zichtbaar, maar toch heus spectaculair is de zeevogeltrek. Twee keer per jaar vliegen tal van zeevogels langs de Europese kusten op naar de overwinterings- en broedgebieden. In het najaar gaat de reis naar het zuiden, in het voorjaar richting het noorden. En beide keren fungeert de kustlijn als navigatiebron. In het noordwesten van Spanje bevindt zich misschien wel de beste plek van Europa om de zeevogeltrek te volgen. Ik las er een artikel over op de website van de Dutch Birding Association. Je gaat voorbij Bilbao en komt vijfhonderd kilometer uit bij Estaca de Bares. Wil je bijzondere soorten als grote pijlstormvogel, stormvogeltje en Wilsons stormvogeltje zien, dan zit er niet veel anders op dan om naar deze plek af te reizen. Estaca de Bares is een kaap in zee en is het meest noordelijke stukje vasteland van Spanje. Hier kun je de zeevogeltrek van heel dichtbij volgen. Beter echter nog is om een boottocht te boeken. Dat kan vanuit het stadje O Grovo, iets zuidelijker. Noordse pijlstormvogel, jan-van-gent, vale pijlstormvogel, grauwe pijlstormvogel, Kuhl’s pijlstormvogel, vorkstaartmeeuw, rosse franjepoot en veel meer trekt hier langs. Wil je meer weten, lees dan het boeiende verslag op de website van de Dutch Birding Association.

#9. Navarra

Navarra ligt in het noorden van Spanje en beslaat een deel van de Pyreneeën. Enige overlap met nummer 4 in dit overzicht is er dus wel. Maar toch wil ik deze regio apart noemen. Hooggebergte, laaggebergte, steppen en wetlands wisselen elkaar af. In dit afwisselende landschap vind je dan een grote verscheidenheid aan vogels. In het hooggebergte mag je rekenen op soorten als tapuit, sneeuwvink, beflijster, rotskruiper, alpensneeuwhoen, Auerhoen, steenarend, slechtvalk, alpengierzwaluw, alpenkauwen en alpenkraaien. In Bosque de Irati, een uitgestrekt loofbos, kun je de witrugspecht zien.

Meer in het zuiden van Navarra gaat het hooggebergte over in laaggebergte met spectaculaire kloven en rivieren. Verschrikkelijk veel roofvogels zie je hier. Lammergier, vale gier, aasgier en arenden als de slangenarend, dwergarend, havikarend, slechtvalk, zwarte wouw en rode wouw. In de hogere delen ook  alpengierzwaluw, rotsmus, blauwe rotslijster en rode rotslijster.

Ronduit woestijnig is het in Bardenas Reales ten zuiden van Pamplona, bij het dorp Arguedas. Duinpieper, griel, kleine trap, zwartbuikzandhoen, rotsmus, zwarte tapuit en de grote trap kun je hier treffen. En wat denk je van kuifleeuwerik, Thekla leeuwerik,  kalanderleeuwerik, kortteenleeuwerik, kleine kortteenleeuwerik en Dupont’s leeuwerik? 

Hoe gevarieerd kun je het hebben? In Navarra liggen ook wetlands,  waarvan Laguna de Pitillas en de Embalse de las Cañas de bekendste zijn. Hier zie je watervogels als woudaap, kwak, purperreiger, ralreiger, roerdomp, purperkoet, hop, bijeneter en zuidelijke klapekster.

#10. Al die andere fraaie gebieden

De gebieden hierboven zijn de grote regio’s in Spanje. Maar natuurlijk kun je op heel veel andere plekken goed vogels kijken. Je hoeft het struikgewas maar in te gaan en je ziet heel andere zangvogels dan bij ons in Nederland. Zeker in die gebieden waar je natuur nog redelijk woest en onbedorven is. Vrienden van ons waren deze zomer in het zuidoosten van Spanje en zagen daar de imposante Spaanse keizerarend vliegen. Zomaar een paar kilometer landinwaarts, tijdens een autotochtje door de bergen. 

Ik hoop dat ik je met dit artikel over de beste vogelgebieden in Spanje heb geïnspireerd tot grootse daden. Waarom ik het van belang vindt om zo’n artikel te schrijven is het volgende: als ecotoerisme een hoge vlucht neemt, betekent dat extra inkomsten voor de lokale bevolking. Die dan extra bewust met de natuurlijke rijkdom in hun omgeving zullen omgaan (hoop ik in mijn optimistische buien). Ga dus gerust lekker vogels kijken in Spanje, steun de lokale middenstand en laat vooral zien dat je vogels gaat kijken. Regel je liefst zelf je reis, bekijk dan het aanbod van fraai gelegen vakantiehuisjes in de natuur in Extremadura.