Het nonnetje is een prachtige duikeend die je in ons land alleen in de winter kunt zien. Zie je een mannetje, dan begrijp je meteen waar het nonnetje zijn naam aan te danken heeft. Het mannetje lijkt met zijn wit-zwarte tekening sprekend op een non uit het klooster. Dat dit natuurlijk een onjuiste menselijke interpretatie is, zij onze voorouder die deze naam heeft bedacht vergeven. Het nonnetje had beter kleine zaagbek genoemd kunnen worden, hoewel… daar valt wel wat op af te dingen zoals je hieronder gaat ontdekken. In dit artikel ontdek je acht dingen die je moet weten over het nonnetje.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Acht dingen die je moet weten over het nonnetje
Grote zaagbek, middelste zaagbek en het nonnetje. Van groot naar klein op een rij. Als je een willekeurige vogelaar vraagt welke soorten zaagbekken je in ons land zien kunt, dan zal hij of zij dit rijtje opdreunen. Ik snap dat wel, deze duikeenden lijken best op elkaar. De grote zaagbek en de middelste zaagbek natuurlijk nog het allermeest en het nonnetje bij nader inzien toch niet zo. En dat heeft een goede reden!
1. Het nonnetje is geen zaagbek
Dat vogelaars die het nonnetje in één adem noemen met de grote zaagbek en middelste zaagbek, snap ik wel. Kijk maar eens naar het uiterlijk en gedrag van deze drie duikeenden. Lange tijd dacht ook ik dat het nonnetje de kleinste der zaagbekken is. Tot ik het bijzonder informatieve boek Vogelfamilies van Nederland van Marcel Boer las. Tot mijn grote verbazing las ik daar dat het nonnetje meer verwant is aan de brilduiker dan aan de zaagbekken. Sterker nog: het nonnetje is geen echte zaagbek. Hij schijnt soms zelfs te paren met brilduikers! Zo, weer een fabel uit de wereld geholpen, maar dat hebben we dus te danken aan Marcel Boer.
2. Het nonnetje broedt niet in Nederland, hoewel…
Het nonnetje stelt ons ook hier voor raadselen. Het nonnetje broedt in het hoge noorden, van Lapland tot diep in Siberië en het allermeest in Finland. In Nederland broedt het nonnetje niet, hoewel. Dezelfde Marcel Boer schrijft in zijn boek Vogelfamilies van Nederland dat in 2020 zeven broedgevallen vastgesteld zijn in eendenkorven in Friesland. Het zijn er niet veel, maar toch. Het nonnetje broedt wel degelijk in Nederland, maar of dat een jaarlijks terugkerend feest is, weet ik niet.
3. Het nonnetje broedt in spechtenholen
Evenals de brilduiker broedt het nonnetje in boomholten, vaak in het nest van een zwarte specht. Geen wonder dus dat een klein aantal nonnetjes in 2020 in eendenkorven tot broeden kwamen. Dat zijn ook een soort van holten. In het noorden van Europa worden ook wel nestkasten opgehangen voor nonnetjes.
4. De meeste nonnetjes overwinteren op het IJsselmeer
Hoewel dus een minimaal aantal nonnetjes in ons land broedt, maak je in najaar en winter de grootste kans om nonnetjes in ons land te zien. Je moet er wel het IJsselmeer en Markermeer voor op. Daar overwinteren de grootste aantallen, enige duizenden. Dat betekent niet dat je nonnetjes ook in de rest van ons land kunt zien. Ik zie ze bijvoorbeeld jaarlijks in de Brabantse Biesbosch en op waterplassen in de Zuid-Hollandse Delta. Het zijn dan echter wel kleine aantallen, en opvallend genoeg vaak vooral vrouwtjes. Ze zwemmen tussen de kuifeenden, meerkoeten en andere eendensoorten. De nonnetjes die je in de winter in ons land ziet, zijn vooral uit Rusland en Siberië afkomstig.
5. Het nonnetje eet allerlei waterdieren
Visjes, kleine visjes. Die vormen het hoofdmenu van het nonnetje. Spiering, sprot, kleine baars en vast nog een aantal soorten vis, als ze maar klein zijn. Daarnaast jagen nonnetjes op waterdieren als kleine kreeften, waterinsecten en amfibieën. Het is dus een veelvraat die er soms zelfs niet voor terugdeinst om waterplanten te eten. Een omnivoor, een mens gelijk. Zie je een groep nonnetjes, dan zal je opvallen dat ze vaak ongeveer tegelijkertijd onder water duiken. Ze jagen dan ook gezamenlijk. Het zijn ook nog eens heel sociale vogels.
6. Nonnetjes zijn heel schuw
Het valt me altijd weer op: nonnetjes zijn ontzettend schuw. Kom ik aanrijden in de Biesbosch en zien ze me, dan maken ze zich uit de voeten. Vaak vliegen ze op om een eindje verderop neer te strijken. Soms zwemmen ze van me vandaan. Overkomt jou dat ook, rij de nonnetjes dan niet telkens achterna. Ze blijven dan opvliegen en dat kost de nonnetjes onnodig veel energie. Die energie kunnen ze beter gebruiken om de winter in goede conditie door te komen.
7. Het verschil tussen mannetje en vrouwtje
Terwijl het mannetje helder wit is met zwarte lijnen en vlekken, daar is het vrouwtje een minder opvallende verschijning. Vrouwtjes hebben een bruine pet, een grijs bovenlijf en een witte keel zoals je in het filmpje hierboven al hebt kunnen zien.
8. Tips om nonnetjes te zien
Wil ook jij nonnetjes zien? Ga dan in de winter eens vogels kijken in de Brabantse Biesbosch rond het Gat van Lijnoorden. Daar overwinteren jaarlijks groepjes nonnetjes. Op de waterplassen aan het eind van de Philipsdam zie ik ook vaak nonnetjes in de winter, meestal zijn het vrouwtjes. De meeste kans maak je echter op het IJsselmeer en de randmeren.
Nonnetjes zijn schuw. Het best benader je ze in een elektrische auto. Die maakt niet zo veel lawaai. En wil je het helemaal goed doen, hang dan een camouflagedoek in de raamopening zodat de nonnetjes je niet zien. Blijf altijd in de auto zitten, want stap je uit, dan vliegen ze geheid op en weg. En dan raad je al: blijf lekker op afstand, richt een telescoop op deze prachtige duikeenden en geniet van hun verschijning.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |