De grauwe vliegenvanger is een bijzondere zangvogel. Niet qua uiterlijk, want de kleuren van zijn verenkleed zijn behoorlijk saai. Bruingrijs met op de lichte borst wat streepjes. Nee, vooral zijn gedacht is bijzonder. Hij vangt namelijk insecten in de vlucht. Komt er een vlieg of vlinder voorbij vliegen, dan vliegt de grauwe vliegenvanger het insect achterna en vangt hij het in de lucht. In dit artikel lees je 12 dingen die je moet weten over de grauwe vliegenvanger. Ook ontdek je hoe hij eruit ziet in een filmpje.
12 dingen die je moet weten over de grauwe vliegenvanger
1. Naam en wetenschappelijke classificatie
De grauwe vliegenvanger (Muscicapa striata) is een kleine zangvogel behorend tot de familie van vliegenvangers (Muscicapidae) en de orde Passeriformes. Andere leden in deze familie zijn de bonte vliegenvanger, de kleine vliegenvanger en de withalsvliegenvanger.
2. Kenmerken
De grauwe vliegenvanger heeft een lengte van ongeveer 12 cm. Het mannetje heeft een grijze bovenkant, witte onderkant en een donkere staart. Het vrouwtje en jonge vogels hebben een bruinere kleur met lichte vlekken op de borst. Wil je weten hoe de grauwe vliegenvanger eruit ziet, bekijk dan één van de filmpjes in dit artikel.
3. Verspreiding
De grauwe vliegenvanger komt voor in Europa, Noord-Afrika en delen van Azië. In Europa broeden ze voornamelijk in de noordelijke en centrale regio’s.
4. Leefgebied
Grauwe vliegenvangers geven de voorkeur aan open bossen, parken, tuinen en bosranden als hun leefgebied. Ze kunnen zich echter ook aanpassen aan andere habitats, zoals boomgaarden en beboste heuvels. Natuurgebieden waar ik de grauwe vliegenvanger heb gezien zijn: Aamsveen, Haaksbergerveen, de Regte Heide, de Zouweboezem, de Berkenwoudse Driehoek en Landgoed Mattemburgh.
5. Trekgedrag
Grauwe vliegenvangers zijn trekvogels. Ze arriveren in Europa in het voorjaar om te broeden en migreren in de winter naar Afrika, voornamelijk naar gebieden ten zuiden van de Sahara.
6. Voeding
Hun dieet bestaat voornamelijk uit insecten, vooral vliegen, muggen, kevers en vlinders. Ze jagen vanaf een uitkijkpost en maken korte vluchten om de insecten in de lucht te vangen. Het is bijzonder om de grauwe vliegenvanger te zien jagen. Hij vliegt de insecten na in de lucht. Vangt hij een wesp of een bij, dan schuurt hij het insect langs een tak om de angel te verwijderen. Op windstille dagen kun je horen hoe de snavel dichtklapt op het moment dat de grauwe vliegenvanger een prooi vangt. Sommige lichaamsdelen van insecten zijn niet te verteren, maar de grauwe vliegenvanger slikt die delen wel in. In zijn maag vormt hij daarmee een braakbal die hij van tijd tot tijd uitspuugt. Eigenlijk hetzelfde als bij uilen die ook braakballen uitspugen met de onverteerbare botjes en haren van hun prooidieren er nog in.
7. Zang
Het mannetje heeft een karakteristieke zang, die bestaat uit een reeks korte, krachtige tonen. Het zijn korte piepjes die hij voortdurend laat horen. Zodra de kuikens zijn uitgevlogen hoor je dit gepiep constant. Zo houden de vogels onderling contact met elkaar. De zang wordt voornamelijk gebruikt om territorium af te bakenen en om een partner aan te trekken.
8. Nestelen
Grauwe vliegenvangers bouwen hun nesten meestal in gaten van bomen, rotsspleten, nestkasten of onder daken. Ze gebruiken voornamelijk plantaardig materiaal en bekleden het nest met zacht materiaal zoals veertjes. Woon je bij een park of bos, dan kun je proberen om grauwe vliegenvangers in je tuin te lokken. Hoe je dat doet, ontdek je in mijn artikel over praktische tips om de grauwe vliegenvanger naar je tuin te lokken.
9. Broedseizoen
Het broedseizoen begint in het voorjaar wanneer de vogels uit hun overwinteringsgebieden terugkeren naar hun broedgebieden. Dat is relatief laat in het voorjaar, eind april tot halverwege mei. Het vrouwtje legt meestal vier tot zes eieren en broedt ze uit gedurende ongeveer twee weken. Je kunt een nestkast voor de grauwe vliegenvanger in je tuin ophangen. Deze nestkasten hebben een open voorkant, een soort balkon dus. Zo hebben grauwe vliegenvangers een goed uitzicht over de omgeving en kunnen ze zelfs vanaf het nest jagen op insecten. Op het website van vivara.nl vind je goede nestkasten voor de grauwe vliegenvanger. Je steunt met je aankoop dan ook goede natuurdoelen.
10. Ouderlijke zorg
Beide ouders zorgen voor het voeden van de jongen. Ze brengen insecten naar het nest en voeren deze aan de jongen totdat ze vliegvlug zijn en het nest kunnen verlaten.
11. Leeftijd
De gemiddelde levensduur van een grauwe vliegenvanger is ongeveer 2-3 jaar. Sommige grauwe vliegenvangers kunnen echter tot 5 jaar oud worden.
12. De beste periode om grauwe vliegenvangers te zien
De beste tijd om grauwe vliegenvangers te zien is de periode mei tot en met juni. Dan zijn ze druk bezig met het voeren van hun jongen en laten ze zich van hun beste kant zien. Zittend op kale taken kijken ze uit naar vliegende insecten en laten ze regelmatig hun korte piep horen. Als je die eenmaal leert herkennen, zal je zien dat je steeds meer grauwe vliegenvangers zult ontdekken.