De nachtzwaluw (Caprimulgus europaeus) is één van de meest mysterieuze vogels van ons land. Je ziet hem vrijwel nooit en als je hem ziet heb je of geluk, of je staat in de schemering op een heideveld of in een oud bos. Het heeft voor mij vijftig jaar geduurd voordat ik mijn eerste nachtzwaluw zag. In dit artikel geef ik je 10 dingen die je moet weten over de nachtzwaluw.

Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. Bekijk het aanbod >> label

10 dingen die je moet weten over de nachtzwaluw

De eerste vijf dingen die je moet weten over de nachtzwaluw:

1. Nachtzwaluwen zijn perfect gecamoufleerd. Ze leven in open heidegebieden, in oude bossen en in duingebieden met open terrein en oude bomen. Overdag zitten ze roerloos op een oude tak. De kleuren van hun verenkleed, een mix van bruin, grijs en allerlei schakeringen smelten samen met die van de tak waarop ze zitten. Ook al passeer je een nachtzwaluw op een meter afstand, je zult hem waarschijnlijk niet opmerken. Soms vertrouwt de nachtzwaluw iets te veel op zijn schutkleur en dan strijkt hij op een blauw plastic krukje neer in een achtertuin zoals je in het filmpje hieronder zien kunt. Op zo’n krukje zie je hem natuurlijk meteen. Overigens is de nachtzwaluw geen kleine vogel. Hij is iets kleiner dan een torenvalk.
2. Nachtzwaluwen hebben een enorme mondholte. In de schemering worden nachtzwaluwen actief. Ze gaan op jacht naar grote insecten die ze vangen door hun ogenschijnlijk kleine snavel open te sperren. Dan blijkt zijn mond in verhouding ontzettend groot te zijn: een opening ter grootte van een ouderwetse rijksdaalder ontstaat en daar passen makkelijk grote insecten in. Je zou dat toch niet zeggen wanneer je naar zijn relatief korte snavel kijkt.
3. In Nederland komt alleen de Europese nachtzwaluw voor. In Spanje en Noord-Afrika komt ook de Moorse nachtzwaluw (Caprimulgus ruficollis) voor. Zou je menen dat hij familie is van de boerenzwaluw, huiszwaluw, oeverzwaluw of gierzwaluw, dan heb je het mis. De nachtzwaluw lijkt er misschien wel op, maar is toch geen familie van de zwaluwen en gierzwaluwen.
4. Het vliegbeeld van de nachtzwaluw lijkt op die van een kleine valk. Je hoort hem niet (hij vliegt zo stil als een uil), hij is ontzettend wendbaar (zoals een zwaluw betaamt), hij bidt nu en dan om vervolgens met stijve vleugelslagen weg te vliegen. Nu en dan glijdt hij met opengevouwen vleugels verder.
5. Elke nachtzwaluw zingt met een eigen frequentie. Aan het eind van het filmpje hieronder kun je de zang van de nachtzwaluw beluisteren, een merkwaardig gesnor dat alleen de mannetjes laten horen terwijl op een dode tak zitten. Zo kan hij urenlang zitten zingen. Wil je een zingende nachtzwaluw horen, dan kun je het beste in de periode mei tot augustus een heidegebied bezoeken, in de schemering en op een windstille avond. Wil je weten hoe het geluid van de nachtzwaluw klinkt? Beluister het hier:

De tweede vijf dingen die je moet weten over de nachtzwaluw:

1. De nachtzwaluw leeft vooral in open heidegebieden met schrale grond, in zandverstuivingen en in de duinen. Er moeten wel oude bomen in de buurt staan, want ze zitten immers op oude takken en stammen.
2. De populatie nachtzwaluwen neemt in Nederland de laatste jaren licht toe. Er broeden nu tussen de 3000 en 4000 paartjes in ons land. Dat komt omdat onze bossen steeds ouder worden en de inzet van grote grazers in natuurgebieden. Ook wordt op veel plaatsen bos gekapt om open plekken te creëren. Daar profiteert de nachtzwaluw van. Koeien en paarden houden die natuurgebieden open en door hun gewoel in het zand ontstaan er open stukken grond. Ook dat is prima voor de nachtzwaluw.
3. Nachtzwaluwen nestelen op de grond. Ze bouwen geen nest en leggen maximaal twee legsels. Het vrouwtje broedt overdag.
4. De bijnaam van de nachtzwaluw is ‘geitenmelker’. Dat komt omdat men vroeger dacht dat de nachtzwaluw vroeger melk ging drinken bij geiten en schapen.
5. Nachtzwaluwen overwinteren in Afrika. In augustus en september vliegen ze naar het zuiden om in het voorjaar, in april of mei weer terug te keren. Ook in Afrika leven ze in open gebieden en in open savanne-achtige terreinen. Soms raken ze tijdens de trek een beetje uit koers en strijken ze neer in een achtertuin, zoals je in dit filmpje kunt zien:

Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. Bekijk het aanbod >> label