Recensie: Mijn reigerparadijs, Erik van Ommen

mijn reigerparadijsErik van Ommen is een van de bekendste beeldend kunstenaars in Nederland die zijn inspiratie haalt uit de natuur. Geïnspireerd door een rifreiger in Mauretanië legde Erik van Ommen duizenden kilometers af op zijn zoektocht naar reigers. De reizen brachten hem in rietvelden, moerassen, bij plassen, in polders, het veen en zelfs in steden. Het resulteerde in een bijzonder boek: Mijn reigerparadijs.

Koop dit boek

 

 

Op een van zijn vogelreizen zit Erik van Ommen achter de grote stern aan. Hij zeilt urenlang langs vogels, water en wad in West-Afrika. Op de terugreis bladert hij door zijn schetsboek en blijft zijn blik hangen op de rifreiger die hij eerder tekende. Het blijken vlotte en krachtige tekeningen die het wezen van de reiger weergeven. Hoewel de rifreiger niet het doel van de reis is, bevallen de tekeningen van deze soort Erik van Ommen het best. Eenmaal thuis schaft hij een paar standaardboeken over reigers aan en zie, een passie voor reigers is geboren!




Reigers, voor mij stonden reigers lange tijd synoniem voor ‘blauwe reigers’. Als ik een reiger zag in Zeeland, dan was het een blauwe. Die ene keer dat ik tijdens een vogeltelling in de Rammegors een grote zilverreiger zag, was dat een regelrechte sensatie. In diezelfde Rammegors hoorde ik jaren later twee roerdompen, niet minder spectaculair. Inmiddels zijn de tijden veranderd en zijn de grote en kleine zilverreiger in Zeeland algemene soorten. En woon ik vlakbij Kinderdijk met zijn fantastische kolonie purperreigers.

Erik van Ommen kijkt als een kunstenaar naar reigers. Hij plaatst ze allereerst in hun context. Zo onderscheidt hij de moerasreiger van de wadreiger. Kent hij een rietreiger, een veenreiger en een polderreiger. En, hoe kan het anders in ons dichtbevolkte land: de stadsreiger. Kunstenaars kijken goed en het leuke van Van Ommen is dat hij even beeldend schrijft als dat hij tekent en schildert. Zinnen komen tot leven en plots krijg je een visioen van een roepende roerdomp:

‘De reiger stopte, haalde diep adem en pompte zijn keelzak vol lucht. Je zag de nek opzwellen. Vervolgens zakte hij door de poten, zette zijn veren op, trok de hals in en richtte zijn snavel omlaag. De lucht werd met kracht uit zijn keelzak geperst en zodoende klonk het bekende Whoemp-geluid. Na drie roepen was de keelzak leeg en begon het ritueel weer van voren af aan.’

Vind je de beschrijving en de tekeningen niet genoeg, dan kun je de video’s bekijken die Van Ommen maakte voor Mijn reigerparadijs. Dat geeft toch ook wel aan hoe veelzijdig Erik van Ommen als kunstenaar is: hij tekent en schildert niet alleen, hij maakt ook video’s, foto’s en litho’s.

Ik zei al: Erik van Ommen plaatst de reigers in Mijn reigerparadijs in hun context. Die context is hun leefgebied dat de reigers delen met andere vogels. En dus is Mijn reigerparadijs een lusthof waarin ook andere vogels rond fladderen. IJsvogels bijvoorbeeld, en baardmannetjes. Zelfs de buizerd zit op een paaltje, een karakteristieke aquarel.

Als een vogelaar rept van een reigerparadijs, dan reis ik in gedachten meteen af naar een gebied als De Brenne in Frankrijk. Daar wemelt het van de reigers en is een kolonie kwakken heel gewoon. Maar je kunt het reigerparadijs ook iets menselijker benaderen. Dat deden onze voorouders in elk geval. Wat wij ons niet kunnen voorstellen was in de zestiende eeuw heel gewoon: onze voorouders aten reigers alsof het kippetjes waren. Van Ommen duikelde het allereerste Nederlandse kookboek op en ontdekte een recept voor het bereiden van een reiger. ‘Neem een reiger, laat hem bloeden als een kraanvogel. Serveer hem op alle punten als een kraan, in het braden, versnijden en snij het bot van de nek weg. Laat de huid er op. Rooster hem en saus hem als een kraan, breek het bot van de knie tot de voet weg. En laat het vel er op.’ Eet smakelijk, maar mij niet gezien!

Hendrik VIII van Engeland dacht daar iets anders over: die zette tijdens een feestmaal in 1532 zijn gasten maar liefst 440 geroosterde reigers voor. Het zijn taferelen waar wij ons niets bij kunnen voorstellen, maar misschien herinnert de kunstliefhebber zich nu plots een schilderij van ‘onze’ Rembrandt van Rijn: De roerdompjager die een dode roerdomp onderste boven omhoog houdt. Leuk dat Van Ommen dat allemaal in een hoofdstuk met de titel De historische reiger heeft opgenomen. Laten wij ons maar op een andere manier met roerdompen bezig houden, bijvoorbeeld door in een leeg frisdrankflesje te blazen en op die manier de roep van de roerdomp nabootsen. Een leuke tip van Erik van Ommen.

In zijn boek Mijn reigerparadijs deelt Erik van Ommen niet alleen zijn kunstwerken met je. Hij laat je ook zien hoe je zelf reigers kunt tekenen en schilderen. Daarbij is een verrekijker of telescoop onmisbaar, evenals een schetsboek en een potlood. Het voordeel van potlood is dat het onder alle omstandigheden werkt, ook bij vochtig weer en het heeft geen droogtijd. Van Ommen laat je trouwens ook zien hoe je zelf een inkt- en aquarelreiger kunt maken. Buitengewoon inspirerend voor wie graag tekent of schildert.

Vogels kijken en schilderen is de passie van de Erik van Ommen. Daarvan is elke bladzijde in Mijn reigerparadijs een bewijs. De manier hoe hij zijn belevenissen in de natuur beschrijft, is buitengewoon enthousiastmerend. Je krijgt tijdens het lezen meteen zin om zelf naar buiten te gaan. Gelukkig geeft Van Ommen hier en daar ook aan waar hij de reiger heeft gezien. Ontdek je meteen ook een paar nieuwe interessante vogelgebieden. En heb je een passie voor tekenen en schilderen, dan is dit helemaal een ideaal natuurboek voor je: wat is er nu mooier om het werk van de meester te bekijken en vervolgens zelf aan de slag te gaan met zijn aanwijzingen? En voor de jeugd zijn er de video’s die Mijn reigerparadijs een multimediaal karakter geeft. Hopelijk springen ze zo vanachter hun scherm hup een rietveld in. Een bijzonder en een inspirerend boek dus!

Erik van Ommen laat zijn reigers dansen. En de lezers van Mijn reigerparadijs met hen.

Mijn reigerparadijs / Erik van Ommen / Uitgeverij KNNV / Hardcover

Koop dit boek

 

alle recensies van natuurboeken